Ám ảnh các vụ án xyanua
Ngày 9/7, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai vẫn đang tiếp tục mở rộng điều tra vụ án một gia đình ở xã Vĩnh Thanh (huyện Nhơn Trạch) có 5 người tử vong, 1 người may mắn thoát chết nghi bị đầu độc bằng xyanua.
Liên quan đến vụ việc, Công an tỉnh Đồng Nai đã khởi tố bị can, bắt tạm giam Nguyễn Thị Hồng Bích (38 tuổi, ngụ huyện Nhơn Trạch) để điều tra về tội "Giết người". Bích bị tình nghi đầu độc cha ruột, chồng, con trai và 2 cháu bằng xyanua.
Tuy nhiên, tại cơ quan công an, Bích chỉ thừa nhận đầu độc chồng và 3 người cháu, khiến 3 người tử vong. Người mắn thoát nạn là N.H.B.T. (18 tuổi), vừa mới xuất viện. Hiện, công an đang điều tra đang làm rõ có hay không sự liên quan giữa hành vi của nghi phạm với cái chết của cha ruột và con trai Bích.
Trước đó, vào tháng 12/2022, TAND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã tuyên án Tống Thị Tùng Linh (21 tuổi, trú TP Bà Rịa) chung thân về tội "Giết người", 3 năm tù về tội "Mua bán trái phép chất độc", 3 năm tù về tội "Hủy hoại tài sản". Linh đã đầu độc giết cha mình bằng chất độc xyanua.
Linh khai, do mâu thuẫn với cha nên đã ra chợ hóa chất mua xyanua về bỏ vào 3 chai nước trong tủ lạnh với mục đích để cha mình khát nước sẽ lấy uống. Sau đó, cha Linh lấy nước có pha xyanua uống và tử vong.
Vào tháng 7/2020, TAND tỉnh Thái Bình cũng tuyên bị cáo Lại Thị Kiều Trang mức án tử hình về tội "Giết người" vì dùng xyanua bỏ vào trà sữa. Trang khai, do nảy sinh tình cảm, ghen tuông với chị họ nên đã mua xyanua qua mạng rồi bơm vào bốn ly trà sữa. Sau đó, một người làm chung với chị họ Trang lấy trà sữa từ tủ lạnh uống và đã tử vong...
Chất cực độc nhưng lại rất dễ mua
Bác sĩ chuyên khoa II Lê Vũ Phượng Thy - Trưởng khoa Hồi sức Tích cực Chống độc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP. HCM) cho biết, xyanua là một chất kịch độc, thường được sử dụng trong các ngành công nghiệp như dệt nhuộm, sơn, sản xuất thuốc trừ sâu, luyện kim, khai thác vàng…
Xyanua có thể nhiễm vào cơ thể thông qua đường ăn uống, đường da hoặc hô hấp. Cơ chế gây ngộ độc của xyanua là gây ức chế hô hấp tế bào, gây ngưng hô hấp, ngưng tuần hoàn, tác động tới các cơ quan trọng yếu như não và tim… Ngay sau khi tiếp xúc với xyanua, nạn nhân sẽ xuất hiện các triệu chứng như kích động, mệt mỏi, khó thở, thở gấp, buồn nôn, đau đầu, tụt huyết áp, mất phản xạ...
Theo bác sĩ Lê Vũ Phương Thy, một người trưởng thành khỏe mạnh có thể tử vong chỉ trong 3 - 5 phút sau khi hấp thụ 50mg xyanua. Các trường hợp ngộ độc nặng, nếu sống sót thì cũng để lại di chứng như yếu liệt, rối loạn vận động giống hội chứng Parkinson…
Là chất cực độc như vậy, nhưng hiện nay việc quản lý mua bán xyanua vẫn rất lỏng lẻo. Trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, các website, thậm chí sàn thương mại điện tử, xyanua hiện được rao bán công khai. Chỉ cần gõ từ khóa tìm kiếm "mua xyanua giá rẻ", hàng chục trang mạng rao bán loại hóa chất này "xổ" ra.
Xyanua trên chợ mạng thường có tên là Potassium Cyanide (kali xyanua hoặc natri xyanua) với đủ nguồn gốc xuất xứ từ Mỹ, Singapore, Trung Quốc, Đức. Mức giá bán lẻ 1kg khoảng 335.000 đồng, còn thùng 50kg dao động 16.750.000 đồng. Khu chợ Kim Biên (TP. HCM) cũng là địa chỉ được liệt kê có bán loại chất độc này.
Luật sư Bùi Minh Nghĩa - Đoàn Luật sư TP. HCM cho biết, Luật Hóa chất 2007 và Nghị định 113/2017/NĐ-CP quy định rõ trách nhiệm của ngành Công thương trong quản lý nhà nước liên quan đến hóa chất. Đối với kinh doanh, đây là ngành nghề kinh doanh có điều kiện nên phải có giấy phép mới được kinh doanh. Còn với người tiêu dùng, khi đến mua xyanua phải có giấy giới thiệu, có công văn, nói rõ việc mua bán, sử dụng vào mục đích gì.
Theo luật sư Bùi Minh Nghĩa, bên bán xyanua không thể phạt hành mà phải chịu trách nhiệm hình sự, cụ thể: Trường hợp bên bán không có giấy phép kinh doanh, giấy phép hạn chế kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp thì hành vi bán chất độc trái phép phạm vào tội “Mua bán trái phép chất độc” tại Điều 311, Bộ luật Hình sự năm 2015.
Trường hợp bên bán có đủ giấy phép kinh doanh và buôn bán hóa chất, chất độc, tuy nhiên quá trình bán sai quy định như không lập và lưu phiếu kiểm soát, có xác nhận của bên bán và bên mua theo Luật Hóa chất năm 2007. Đồng thời, do quá trình mua bán sai quy trình, người mua sử dụng chất độc để thực hiện hành vi giết người, gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe của một người với tỷ lệ thương tổn cơ thể từ 61% trở lên thì bên bán sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự về “Tội vi phạm quy định về quản lý chất độc”, bị phạt tù từ 1 - 5 năm.
Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn đại biểu Đồng Tháp) chia sẻ, đã có nhiều vụ án nghiêm trọng, gây hậu quả đau lòng liên quan đến sử dụng các chất độc, chất cấm. Nhưng đến nay, việc quản lý mua bán hóa chất còn lỏng lẻo.
Lượng hóa chất trôi nổi trên thị trường chưa được thống kê, quản lý, trong đó có những loại hóa chất cực độc dễ dàng cướp đi sinh mạng hoặc gây thương tật cho con người với chỉ một lượng nhỏ.
Từ thực trạng trên, cơ quan chức năng cần phải giải pháp quản lý nghiêm việc mua bán hóa chất. Quan trọng nhất trước mắt là rà soát sửa đổi, bổ sung quy định nhằm quản lý chặt hơn. Kinh nghiệm của nhiều nước trên thế giới cho thấy, lượng hóa chất mua bán trên thị trường được kiểm soát chặt chẽ ngay từ cửa khẩu tới lúc đến tay người dùng.
Ngoài hệ thống quản lý chặt, chính người dân cũng phải có ý thức về hệ lụy nguy hiểm của việc mua bán hóa chất dễ dãi.
