Ban Nghiên cứu phát triển Kinh tế tư nhân (Ban IV) vừa thực hiện báo cáo về giải pháp triển khai hiệu quả Đề án 338 - đầu tư xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội. Trong đó, cơ quan này đã tính toán mức giá căn hộ nhà ở xã hội (NOXH) trung bình tại Hà Nội và thời gian người lao động thu nhập dưới 11 triệu đồng có thể mua được.
Theo một dự án được Sở Xây dựng Hà Nội duyệt giá bán thì giá bán và giá thuê NOXH là 19.523.116 đồng/m2 (đã bao gồm VAT), chi phí bảo trì là 371.869 đồng/m2. Như vậy, 1 căn hộ khoảng 70m2 sẽ có giá khoảng 1,36 tỷ đồng,
Quy định cũng nêu rõ, bên mua NOXH phải nộp lần đầu 20% giá trị nhà ở và phần còn lại thanh toán theo định kỳ thỏa thuận. Như vậy, người lao động phải thanh toán ít nhất 273 triệu đồng.
Ban IV tính toán, người lao động có thu nhập dưới 11 triệu đồng/tháng thì khả năng tiết kiệm trung bình chỉ khoảng 2,7 triệu/tháng. Do đó, họ phải mất 7 năm mới tiết kiệm được số tiền cho khoản đóng ban đầu (hoặc khoảng 3-4 năm với trường hợp gia đình có 2 người lao động với cùng mức thu nhập), điều này dẫn đến NOXH khó tiếp cận. Trên thực tế, với mức thu nhập dưới 11 triệu đồng/tháng mà tiết kiệm được mỗi tháng 2,7 triệu đồng là không phổ biến. Bởi chi phí sinh hoạt rất đắt đỏ, chưa tính đến những chi phí phát sinh, sức khỏe đau yếu...đó cũng là những khoản chi không nhỏ hàng tháng.
Tổng thu nhập gần 20 triệu đồng/tháng nhưng vợ chồng anh Nguyễn Văn Lý (quê Quảng Nam) không dám "mơ" mua được NOXH tại TP.HCM vì chi phí tại thành thị quá đắt đỏ, kinh tế âm đi chứ không dư ra. Theo anh Lý, "tha phương cầu thực" nhiều năm, tích cóp được cuốn sổ tiết kiệm 300 triệu đồng, vợ chồng anh đi tìm những dự án chung cư giá rẻ cũng đều thất bại. Đôi vợ chồng trẻ dự định, nếu 2-3 năm nữa vẫn không mua được nhà thì sẽ đưa các con về quê sinh sống.
Anh Nguyễn Trọng Nhân (SN 1984, Hà Nội) đã sinh sống và làm việc tại Thủ đô gần 20 năm với thu nhập khoảng 10 triệu đồng/tháng. Việc mua NOXH ở đô thị lớn đối với anh thật khó khăn vì tiền lương làm ra không theo kịp với mức sống hiện tại.
Không chỉ thách thức về mức thu nhập so với giá nhà, lãi suất dành cho người mua NOXH cũng được cho là một rào cản. Theo các chuyên gia, mức lãi suất khoảng 8%/năm cho người mua đang quá cao so với khả năng tài chính của đối tượng là người có thu nhập trung bình trở xuống tại các thành thị.
Điều này khiến các dự án thuộc phân khúc trên có thể không đáp ứng đúng đối tượng. Số tiền trả lãi có thể trở thành gánh nặng tài chính cho những người mua nhà có thu nhập hạn hẹp.
Do đó, Ban IV đề xuất lãi suất ưu đãi cho người mua NOXH nên ở mức dưới 8% trong thời gian ưu đãi tối thiểu 10 năm. Mức này sẽ phù hợp với phần lớn đối tượng người lao động có thu nhập chưa phải chịu mức chịu thuế thu nhập cá nhân để họ tham gia mua được các dự án NOXH.
Thông tin từ Bộ Xây dựng, trong giai đoạn từ năm 2021 đến hết năm 2023, trên địa bàn cả nước có 499 dự án NOXH đã được triển khai với quy mô hơn 411.250 căn. Trong đó, 71 dự án đã hoàn thành với quy mô 37.868 căn, khởi công xây dựng 127 dự án với quy mô hơn 107.896 căn, được chấp thuận chủ trương đầu tư 301 dự án với quy mô khoảng 265.486 căn.
Một số địa phương trọng điểm mặc dù có nhu cầu về NOXH rất lớn, nhưng việc đầu tư nhà ở xã hội còn hạn chế so với mục tiêu. Nguyên nhân, chính sách phát triển NOXH, nhà ở cho công nhân còn chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn; nhiều địa phương chưa quan tâm phát triển NOXH, nhà ở cho công nhân, người lao động khu công nghiệp; chưa đưa các chỉ tiêu phát triển nhà ở, đặc biệt là chỉ tiêu phát triển NOXH; nguồn vốn hỗ trợ cho phát triển dự án phân khúc này chưa được giải ngân hiệu quả…
