Mức giảm trừ cần phù hợp với chi phí sinh hoạt
Tại dự thảo hồ sơ đề nghị xây dựng Luật thuế thu nhập cá nhân sửa đổi, Bộ Tài chính đã đưa ra phương án xác định mức giảm trừ gia cảnh dựa trên nhiều yếu tố, trong đó có mức lương tối thiểu vùng như một căn cứ tham chiếu quan trọng.
Theo cơ quan này, mức lương tối thiểu vùng giúp bù đắp tác động của lạm phát, nâng cao đời sống người lao động và phân biệt được mức sống, chi phí sinh hoạt ở các vùng miền khác nhau.
Bộ Tài chính cho biết, các nghiên cứu và điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh sẽ căn cứ vào biến động giá cả và mức sống của người dân trong thời gian qua và dự báo tương lai, nhưng vẫn đảm bảo không làm giảm hiệu quả của sắc thuế thu nhập cá nhân trong hệ thống thuế.
Tuy nhiên, hiện tại, đây mới chỉ là giai đoạn xây dựng đề cương và các chi tiết sửa đổi sẽ được xem xét kỹ lưỡng khi luật chính thức đưa vào chương trình xây dựng luật của Quốc hội.
Thông tin trên được Bộ Tài chính công bố sau khi nhận được nhiều ý kiến đóng góp về vấn đề này, trong đó có tỉnh Bắc Giang, nơi cho rằng mức giảm trừ cần phù hợp với điều kiện sinh hoạt thực tế tại từng vùng miền thay vì áp dụng một mức chung như hiện nay. Bộ Thông tin và Truyền thông (cũ) cũng đề xuất xây dựng mức giảm trừ phù hợp với các mức lương tối thiểu theo 4 vùng của Chính phủ.
Một số ý kiến khác cho rằng chi phí sinh hoạt giữa các vùng có sự chênh lệch rõ rệt, đặc biệt là về giá bất động sản, thực phẩm và các dịch vụ tiêu dùng, do đó việc áp dụng mức giảm trừ gia cảnh theo từng vùng sẽ công bằng hơn, giúp điều chỉnh chính sách thuế và hỗ trợ đời sống người lao động tốt hơn.
Mức thuế không hợp lý sẽ thành gánh nặng
Trước thông tin này, nhiều chuyên gia kinh tế bày tỏ sự đồng tình. Bởi các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội khác nhau, khả năng thu nhập, chi tiêu của người dân cũng có sự chênh lệch.
Tiến sĩ Nguyễn Quốc Việt - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế Chính sách (VEPR) cho rằng, chi tiêu của các hộ gia đình ở các khu vực khác nhau rất khác biệt, nhưng Việt Nam lại áp dụng một mức chung trên toàn quốc, điều này không phản ánh đúng thực tế.
Theo ông, cách tính giảm trừ gia cảnh là 4,4 triệu đồng/người/tháng và mức thu nhập từ 11 triệu đồng/tháng trở lên chỉ phù hợp vào 4 năm trước. Hiện nay, mức này đã không còn hợp lý, đặc biệt là tại các thành phố lớn như Hà Nội hay TP. HCM, nơi chi phí sinh hoạt rất cao.
Ông dẫn chứng, nếu một gia đình ở thành phố cho con học trường tư thục, mức giảm trừ gia cảnh 4,4 triệu đồng/người/tháng cũng không đủ để chi trả học phí. Trong khi đó, hệ thống trường công lại không đáp ứng được hết nhu cầu và chi phí cho trường tư thục cũng không được giảm trừ khi tính thuế.
Ông Việt đề xuất khi thay đổi chính sách thuế thu nhập cá nhân, cần phải điều chỉnh các khoản giảm trừ sao cho hợp lý, làm cơ sở để tính thu nhập chịu thuế của người lao động.
Thuế thu nhập cá nhân không chỉ là công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô mà còn giúp tăng phúc lợi xã hội, phân phối lại thu nhập giữa các tầng lớp dân cư. Nếu mức thuế không hợp lý với thu nhập thực tế, chính sách này sẽ trở thành gánh nặng, ảnh hưởng đến đời sống người dân.
Trong khi đó, chuyên gia thuế Nguyễn Ngọc Tú nhận định, việc quy định mức giảm trừ gia cảnh theo một con số cố định và chỉ thay đổi khi chỉ số CPI tăng 20% là quá bất hợp lý. Trong suốt 15 năm qua, mức giảm trừ gia cảnh chỉ được điều chỉnh khoảng 2 lần và mỗi lần thay đổi tốc độ điều chỉnh đều thấp hơn so với thực tế.
Từ tháng 7/2024, lương cơ sở tăng 30% và lương tối thiểu vùng cũng được điều chỉnh, nhưng mức giảm trừ gia cảnh lại không được tăng, gây ra gánh nặng cho người dân. Mức giảm trừ gia cảnh phải được điều chỉnh lên mức khoảng 17-18 triệu đồng/tháng mới phù hợp với giá cả hiện tại.
Ngoài ra, ông Tú còn nhấn mạnh thuế thu nhập cá nhân cần phải tính toán dựa trên doanh thu trừ đi các chi phí thực tế và thu nhập còn lại mới bị đánh thuế. Ông cũng đề xuất đưa các khoản chi phí đặc thù như chi phí giáo dục, y tế vào mức giảm trừ gia cảnh trước khi tính thuế thu nhập cá nhân.
Đặc biệt, với những trường hợp như người phụ thuộc khuyết tật, người cao tuổi hay người mắc bệnh hiểm nghèo phải điều trị dài hạn với chi phí tốn kém, việc đưa các khoản chi phí này vào mức giảm trừ sẽ giúp thu nhập của người dân đủ để trang trải cuộc sống, đặc biệt là ở các thành phố lớn.
Ông Nguyễn Văn Phụng - nguyên Cục trưởng Cục Thuế doanh nghiệp lớn (Tổng cục Thuế) đồng tình với ý kiến cần nâng mức giảm trừ gia cảnh nên ở khoảng 17 - 18 triệu đồng/tháng.
Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ quan điểm việc quy định mức giảm trừ gia cảnh dựa vào mức lương cơ sở vùng là không hợp lý. Bởi lương cơ sở vùng được sử dụng để các chủ lao động tham khảo khi trả lương cho người lao động, không phải để áp dụng vào quy định thuế thu nhập cá nhân. Đây là mức lương dùng cho thị trường lao động, chứ không phải để điều chỉnh thuế thu nhập cá nhân.
Ông Phụng khẳng định, bản chất của thuế là phải ổn định, công bằng và bao quát, không thể chỉ căn cứ vào các yếu tố đặc thù của từng khu vực để quyết định.
