Mức đóng BHXH dựa trên khoảng 70% thu nhập
Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ dự thảo nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội liên quan đến bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Trong quá trình góp ý cho dự thảo nghị định này, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam nhận định hiện nay, doanh nghiệp có nhiều khoản phụ cấp và khoản bổ sung với tên gọi đa dạng, thậm chí khác nhau theo từng vùng miền, gây khó khăn trong việc xác định. Vì vậy, việc quy định rõ các khoản tiền không thuộc diện đóng bảo hiểm xã hội sẽ giúp việc thực hiện được thuận lợi hơn.
Theo đó, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam đề xuất, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ không bao gồm các chế độ và phúc lợi khác như: tiền thưởng theo Điều 104 Bộ luật Lao động, tiền thưởng sáng kiến; tiền ăn giữa ca; hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, nhà ở, trông giữ trẻ, nuôi con nhỏ; trợ cấp khi người lao động có thân nhân qua đời, kết hôn, sinh nhật; hỗ trợ cho người lao động gặp khó khăn do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác được ghi riêng trong hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật lao động.
Ông Phạm Minh Huân - nguyên Chủ tịch Hội đồng Tiền lương Quốc gia cho biết, thu nhập của người lao động thường không ổn định do các khoản trợ cấp, phụ cấp có nhiều biến động.
Theo ông, việc xác định mức đóng bảo hiểm xã hội hằng tháng dựa trên khoảng 70% thu nhập (tức phần thu nhập cố định) là hợp lý, vừa đảm bảo lương hưu khi về già, vừa không ảnh hưởng quá lớn đến nhu cầu chi tiêu hiện tại của người lao động.
Anh Trần Văn Long (Đống Đa, Hà Nội) cho hay, hầu hết các cơ quan, doanh nghiệp đều đóng bảo hiểm xã hội dựa vào lương, còn các khoản phụ cấp khác ngoài lương đều không đóng bảo hiểm xã hội. Do đó, nhiều người có thu nhập cao nhưng đóng ít, gây bất công cho người đóng đúng, đóng đủ. Với đề xuất này, việc đóng BHXH bắt buộc sẽ công bằng hơn giữa những người lao động.
Chị Nguyễn Thu Loan đang làm việc tại một công ty truyền thông tại Hà Nội với mức lương cơ bản là 10 triệu đồng/tháng. Chị còn nhận thêm các khoản phụ cấp như tiền ăn trưa, hỗ trợ đi lại, điện thoại, thưởng hiệu suất hàng tháng, nâng tổng thu nhập lên khoảng 14 triệu đồng.
Chia sẻ về đề xuất nhiều khoản thu nhập không phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, chị Loan cho rằng, việc quy định rõ những khoản nào không phải đóng bảo hiểm xã hội sẽ giúp người lao động như chị nhận được thu nhập thực tế cao hơn. Nếu tất cả các khoản phụ cấp và thưởng cũng bị tính vào mức đóng BHXH, thì lương thực nhận của chị sẽ giảm đáng kể, vì doanh nghiệp có thể cắt giảm các khoản hỗ trợ này để tránh tăng chi phí đóng bảo hiểm.
Chị hoàn toàn ủng hộ việc giữ nguyên những khoản hỗ trợ thiết yếu như xăng xe, điện thoại, ăn trưa… ngoài lương cơ bản để tránh gánh nặng tài chính cho cả doanh nghiệp và người lao động.
Xác định trần đóng BHXH
Các tỉnh Bắc Ninh, Kiên Giang cũng kiến nghị ban soạn thảo cần quy định rõ ràng về các khoản phụ cấp lương và bổ sung khác, bởi nhiều doanh nghiệp có những khoản ngoài lương gây khó khăn trong việc xác định các khoản phải thu bảo hiểm xã hội.
Trong khi đó, Bộ Tư pháp lo ngại một số người sử dụng lao động có thể thiết lập cơ chế trả lương theo năng suất để tránh đóng bảo hiểm xã hội, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động. Vì vậy, bộ đề nghị cơ quan chủ trì cần nghiên cứu kỹ lưỡng các quy định liên quan.
Theo ban soạn thảo, các quy định đang được hoàn thiện theo hướng tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ phản ánh sát hơn với thu nhập thực tế của người lao động. Cụ thể, tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội sẽ bao gồm mức lương, phụ cấp lương và các khoản bổ sung được trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ trả lương.
Từ ngày 1/7 tới đây, khi Luật Bảo hiểm xã hội mới có hiệu lực, mức lương tối đa làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc của người lao động sẽ bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng.
Cụ thể, trong năm 2025, mức lương cơ sở là 2.340.000 đồng. Do đó, mức trần đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc sẽ là 20 x 2,34 triệu đồng, tương đương 46,8 triệu đồng. Bảo hiểm Xã hội Việt Nam lý giải, quy định mức trần này nhằm đảm bảo sự công bằng trong hệ thống bảo hiểm xã hội.
Trên thực tế, nhiều quản lý tại các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) nhận mức lương từ 200 - 300 triệu đồng/tháng. Nếu không giới hạn mức trần, lương hưu của những đối tượng này khi nghỉ hưu sẽ rất cao, dẫn đến chênh lệch lớn so với những người hưởng lương hưu khác.
Chuyên gia lao động Phạm Minh Huân nhận định, việc áp dụng mức trần lương đóng bảo hiểm xã hội giúp duy trì mặt bằng chung, tránh khoảng cách quá lớn giữa những người nhận lương hưu. Đồng thời, nếu người lao động tham gia với mức tối đa trong thời gian dài, họ vẫn có thể đảm bảo một mức lương hưu tương đối cao.
Trong trường hợp muốn hưởng lương hưu cao hơn, người lao động có thể tham gia bảo hiểm hưu trí bổ sung tự nguyện, một hình thức đang được triển khai song song với quy định về mức trần đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
