Giải tỏa cảm xúc bằng mua sắm
Nguyễn Minh Giang là sinh viên một trường đại học trên địa bàn TP. HCM. Lớn lên trong một gia đình khá giả, nên Giang có thói quen chi tiêu rất đáng lo ngại. Mỗi lần mua sắm, Giang thường chi từ 4 - 5 triệu đồng. Trung bình, Giang mua sắm như thế 2 - 3 lần/tháng. Tuy nhiên, đằng sau những món đồ mới, Giang đang phải đối mặt với những vấn đề cảm xúc và tâm lý sâu sắc.
Giang chia sẻ, mua sắm không chỉ là sở thích, mà còn là cách cô đối phó với nỗi buồn và căng thẳng. Khi học tập áp lực hay gia đình có chuyện, chỉ cần mua một món đồ nào đó là cô cảm thấy nhẹ nhõm hơn. Đôi khi, chỉ lướt qua các trang mạng mua sắm cũng đủ làm cô cảm thấy thư giãn.
Điều đáng lo ngại, Giang thường mua sắm trong trạng thái tinh thần không ổn định. Giang bộc bạch, có lần cô vừa khóc vừa đặt hàng mà không hề nhận thức được mình đang làm gì. Sau khi nhìn lại đơn hàng, cô không nhớ vì sao lại mua những món đồ đó.
Khác với Giang, anh Nguyễn Đức Tiến (TP. HCM) lại mắc phải chứng nghiện mua sắm theo kiểu… bộ sưu tập. Mỗi lần mua sắm, anh không chỉ chọn một món mà phải là cả bộ. Có tháng, anh chi hết cả tháng lương, thậm chí vay thêm cả bạn bè chỉ để sắm đồ.
Còn Trần Thanh Thư (21 tuổi, Bình Dương) tự nhận mình mắc chứng "ngứa ngáy" mỗi khi cầm điện thoại và lướt qua các ứng dụng mua sắm. Mỗi đêm, cô cầm điện thoại xem từ món này đến món kia, mãi đến khi buồn ngủ mới thôi. Cảm giác đặt hàng luôn khiến cô cảm thấy thoải mái.
Đang là sinh viên và chỉ làm thêm việc gia sư với thu nhập khoảng 2 - 3 triệu đồng/tháng, Thư vẫn chi “đậm” mua sắm. Khi không đủ tiền, cô sẵn sàng vay bạn bè, người thân hoặc sử dụng các dịch vụ trả sau. Tuy nhiên, thói quen này mang lại không ít phiền toái khi bạn bè liên tục phàn nàn về việc cô mượn tiền hoặc nhờ nhận hàng giúp quá nhiều.
Thư tâm sự, việc sống một mình khiến cô cảm thấy thiếu thốn, từ đó mất kiểm soát trong việc chi tiêu. Có thời gian, cô đã mua sắm đến mức đồ đạc trong nhà chất đống, không còn chỗ để.
Mắc tâm thần vì “nghiện” mua sắm
Thạc sĩ tâm lý Đặng Thị Hải Yến - Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội) cho biết, "nghiện" mua sắm không phải là hiện tượng hiếm gặp. Không ít trường hợp đã phải nhập viện điều trị tâm thần do thói quen này gây ra.
Theo bác sĩ Yến, ban đầu, việc mua sắm có thể là một cách giải tỏa căng thẳng, nhưng dần dần, người bệnh rơi vào trạng thái "say", mua sắm nhiều hơn dù không có nhu cầu và vượt quá khả năng tài chính. Nhiều trường hợp phải mua hàng trả trước, trả góp dẫn đến nợ nần.
Đối với những người "nghiện" mua sắm thông thường, bác sĩ sẽ giúp họ thay đổi hành vi và tái cấu trúc cách chi tiêu. Tuy nhiên, đối với trường hợp có rối loạn cảm xúc hoặc trầm cảm đi kèm thì cần có sự can thiệp từ các phương pháp chuyên khoa.
Thực tế, mới đây chị N.M.K (quận Hoàng Mai, Hà Nội) được chồng đưa đến Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương khám vì các triệu chứng mất ngủ, nghiện mua sắm và tâm trạng thất thường. Theo người thân, hơn một năm qua, chị K. thay đổi tính cách, mỗi ngày đều mua sắm rất nhiều, cả trực tiếp lẫn online. Có hôm, chị đặt 5 - 6 món hàng nhưng không nhớ mình đã mua gì.
Khi cảm thấy buồn hoặc mất hứng thú với cuộc sống, chị K. tìm đến mua sắm như một cách để giải tỏa cảm xúc. Nhưng sau mỗi lần chi tiêu quá tay, chị lại cảm thấy ân hận. Việc này khiến gia đình gặp khó khăn tài chính. Thậm chí, chồng chị còn phải gánh nợ thay vợ. Nếu bị ngăn cản, chị K. dễ bị kích động và mất bình tĩnh.
Tiến sĩ, bác sĩ Trần Thị Hồng Thu - Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Ban ngày Mai Hương cho biết, sau khi loại trừ các triệu chứng khác, chị K. được chẩn đoán mắc rối loạn cảm xúc lưỡng cực. Mỗi khi lên cơn hưng cảm, bệnh nhân cảm thấy vui vẻ, yêu đời và có xu hướng mua sắm nhiều. Tuy nhiên, sau đó chị lại trải qua những cảm giác u uất, buồn bã, suy nghĩ tiêu cực và chán nản.
Còn theo bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thị Ái Vân - Bệnh viện Bạch Mai, rối loạn cảm xúc lưỡng cực thường có các triệu chứng như hưng phấn quá mức, vui vẻ thái quá với mọi sự vật xung quanh. Người bệnh có thể ca hát, đọc thơ, diễn kịch liên tục và gây phiền toái cho người khác. Họ cũng dễ bị nói nhiều, nói to, hoặc trò chuyện một cách lan man.
Rối loạn cảm xúc lưỡng cực nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng về tâm lý và xã hội, ảnh hưởng tới đời sống cá nhân, nghề nghiệp và gia đình. Người bệnh có tỷ lệ ly dị cao gấp 2-3 lần và giảm sút chức năng nghề nghiệp đáng kể.
Các chuyên gia khuyến cáo, khi chứng rối loạn mua sắm bắt đầu ảnh hưởng đến cuộc sống và gia đình, người bệnh nên tìm đến các chuyên gia tâm thần để được khám và tư vấn điều trị kịp thời, tránh để lại những vấn đề tâm lý nghiêm trọng khiến việc điều trị trở nên khó khăn.
