Bộ Tài chính vừa có văn bản phản hồi cử tri tỉnh Đồng Nai về ý kiến bất động sản thứ hai chỉ nên xem là một trong nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy sự minh bạch và phát triển bền vững của thị trường bất động sản, tránh trở thành rào cản đối với sự phát triển thị trường hoặc gây ra sự không đồng thuận trong xã hội. Do đó, cử tri đã kiến nghị Chính phủ nghiên cứu và đưa ra các giải pháp phù hợp hơn để “vẹn cả đôi đường”.
Chưa có quy định khoản thu trong quá trình sử dụng nhà
Phản hồi mối quan tâm này, Bộ Tài chính cho biết theo quy định pháp luật hiện hành, bất động sản bao gồm đất đai; nhà và các công trình xây dựng gắn liền với đất đai; tài sản khác gắn liền với đất, nhà và công trình xây dựng; cùng các tài sản khác theo quy định của pháp luật.
Thực hiện chức năng quản lý nhà nước về sở hữu và sử dụng bất động sản, Nhà nước đã ban hành các khoản thu liên quan đến bất động sản trong ba giai đoạn: xác lập quyền sở hữu và sử dụng bất động sản bao gồm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, và lệ phí trước bạ; quá trình sử dụng bất động sản gồm thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, thuế sử dụng đất nông nghiệp, và tiền thuê đất nộp hàng năm; chuyển nhượng bất động sản gồm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, và thuế giá trị gia tăng.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho biết hiện nay chưa có quy định về các khoản thu trong quá trình sử dụng nhà. Bộ cũng cho biết đang tiếp tục nghiên cứu, tổng hợp kinh nghiệm quốc tế, và đánh giá những vướng mắc, bất cập trong việc triển khai các chính sách thuế liên quan đến bất động sản. Kết quả nghiên cứu sẽ được báo cáo cho các cấp có thẩm quyền vào thời điểm thích hợp.
Mục tiêu của việc này là xây dựng chính sách thuế phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam, tuân thủ thông lệ quốc tế, đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống chính sách thuế liên quan đến bất động sản, và phù hợp với lộ trình cải cách thuế giai đoạn 2021-2030.
Câu chuyện đánh thuế nhằm ngăn chặn giá bất động sản tăng cao tiếp tục trở thành tâm điểm bàn thảo, gây xôn xao thị trường trong những ngày qua. Điều này xuất phát từ công điện của Thủ tướng gửi các cơ quan, địa phương, nhấn mạnh rằng một thị trường bị chi phối bởi đầu cơ là méo mó và không lành mạnh, đe dọa sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
Ông Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, cho rằng: “Thuế bất động sản hay thuế tài sản là cần thiết để điều tiết thị trường. Bộ luật này sẽ góp phần ngăn chặn các hành vi tiêu cực như lợi dụng tình trạng khan hiếm để đẩy giá, đầu cơ, hoặc thổi giá, gây lũng đoạn thị trường".
Theo đó, việc đánh thuế bất động sản là nâng cao tính minh bạch và hiệu quả thị trường, tập trung vào các đối tượng tích lũy và đầu cơ. Đây cũng là xu hướng chung tại nhiều quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho rằng, bất động sản là loại hàng hóa đặc biệt nên để đưa vào luật thuế cần thời gian và sự thông qua của Quốc hội, theo đúng quy trình pháp luật.
Cần nhanh chóng quyết đoán thực hiện chính sách thuế
Trên thực tế, đề xuất đánh thuế nhà đất đã từng được Bộ Tài chính đưa ra từ năm 2009 trong dự thảo Luật Thuế nhà, đất với mức 0,03% áp dụng cho nhà trị giá trên 500 triệu đồng. Hơn một thập kỷ sau, cơ quan chức năng tiếp tục lấy ý kiến về dự thảo Luật Thuế tài sản, đề xuất hai phương án: đánh thuế với nhà trên 700 triệu đồng hoặc 1 tỷ đồng, tương ứng mức thuế 0,3% hoặc 0,4%. Tuy nhiên, các đề xuất này gặp phải phản ứng trái chiều từ dư luận và đến nay vẫn chưa được thực thi.
Nêu quan điểm về vấn đề này, GS.Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, nhận định rằng việc áp thuế bất động sản đã rơi vào tình thế “giằng co” suốt nhiều năm. Theo ông, đối tượng chịu thuế thường là những người sở hữu nhiều bất động sản, gồm nhà đầu tư, đầu cơ, và chủ đầu tư – những nhóm có quyền lực và tiềm lực tài chính mạnh. Vì vậy, ông Võ nhấn mạnh cần nhanh chóng quyết đoán thực hiện chính sách này để kiểm soát giá nhà, tránh những hệ lụy nghiêm trọng cho nền kinh tế và đời sống người dân.
Đồng quan điểm, PGS.TS Võ Trí Hảo nhận định rằng thuế tài sản là một công cụ hiệu quả để ổn định thị trường bất động sản. Nếu áp dụng các mức thuế hợp lý, có thể giảm thiểu lợi nhuận từ việc đầu tư mua đất để trống chờ tăng giá, qua đó hạn chế tình trạng đầu cơ. Khi nhà đất không còn là kênh đầu tư sinh lời hấp dẫn, dòng tiền sẽ được chuyển sang các lĩnh vực đầu tư sản xuất và kinh doanh khác.
Đề xuất cụ thể hơn, TS.Phan Trung Hiền, Trưởng khoa Luật, Trường Đại học Cần Thơ cho biết, người mua trúng đấu giá nếu bán lại khu đất ngay lập tức sẽ phải chịu thuế 20%; sau 1 năm mức thuế giảm còn 10%; và sau 5 năm sẽ giảm xuống còn 5%...Hiện, các quốc gia phát triển thường áp dụng thuế suất khác nhau theo từng mốc thời gian kể từ khi giao dịch mua bán hoàn tất. Chính sách này khuyến khích chủ đất nhanh chóng đưa đất vào khai thác, sử dụng, đồng thời làm giảm sức hấp dẫn của hoạt động đầu cơ và lướt sóng bất động sản.
Trước đó, ông Nguyễn Văn Sinh, Thứ trưởng Bộ Xây dựng, cũng chỉ ra rằng thị trường bất động sản thời gian qua còn tồn tại nhiều bất cập, đặc biệt là sự thiếu hụt nguồn cung nhà ở giá rẻ, khiến giá nhà không ngừng tăng cao, thậm chí có khu vực tăng đến hàng chục phần trăm. Để giảm giá bất động sản và hạn chế đầu cơ, Bộ Xây dựng đã đề xuất nhiều giải pháp, bao gồm triển khai hiệu quả các chính sách pháp luật trong lĩnh vực bất động sản, qua đó tạo khung pháp lý rõ ràng và điều kiện thuận lợi cho đầu tư, giao dịch. Một giải pháp quan trọng khác là phát triển các dự án nhà ở xã hội nhằm ổn định thị trường. Đây cũng là nhiệm vụ trọng tâm trong Đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội mà Bộ Xây dựng sẽ tập trung thực hiện trong năm 2025.