Đầu tiên là về mức đóng bảo hiểm thất nghiệp. Hiện nay, Luật Việc làm quy định mức đóng bảo hiểm thất nghiệp của người lao động và người sử dụng lao động cố định là 1% mức tiền lương tháng. Đây là chế độ bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi mất việc, duy trì hoặc tìm việc làm mới, hỗ trợ học nghề.
Trong dự thảo, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đề xuất sửa đổi mức đóng bảo hiểm thất nghiệp linh hoạt theo hướng người lao động đóng tối đa bằng 1% tiền lương tháng, người sử dụng lao động đóng tối đa bằng 1% quỹ tiền lương tháng của những người lao động đang tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Nhà nước hỗ trợ tối đa 1% từ ngân sách Trung ương.
Bộ Lao động Thương binh và Xã hội nêu lý do đưa ra đề xuất sửa đổi là vì mức đóng hiện nay chưa đảm bảo tính linh hoạt khi xảy ra các trường hợp thiên tai, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế, suy thoái. Thực tế, trong bối cảnh đại dịch Covid-19, gói hỗ trợ 38.000 tỷ đồng trích từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp ban hành năm 2021 đã chi trả cho gần 13 triệu lao động và hơn 346.000 doanh nghiệp.
Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cũng đề xuất bỏ lương cơ sở làm căn cứ tính tối đa số tháng hưởng trợ cấp thất nghiệp mà chỉ giữ lương tối thiểu vùng. Theo đó, mức hưởng trợ cấp thấp nghiệp hàng tháng bằng 60% bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thôi việc. Mức trợ cấp tối đa không quá 5 lần lương tối thiểu vùng.
Thời điểm lao động nhận trợ cấp thất nghiệp cũng được đề xuất rút ngắn, thay vì ngày 16 kể từ khi nộp đủ hồ sơ như hiện hành thì sớm hơn vào ngày thứ 11.
Với tiền lương bình quân đóng bảo hiểm thất nghiệp đạt khoảng 5,56 triệu đồng giai đoạn 2022-2023, trợ cấp thất nghiệp người lao động nhận được khoảng 3,3 triệu đồng mỗi tháng.
Thứ hai là mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cho rằng, theo quy định hiện hành chưa bao phủ hết tất cả đối tượng có quan hệ lao động đóng bảo hiểm thất nghiệp. Chính sách bảo hiểm thất nghiệp cũng chưa thực sự gắn với thị trường lao động khi nặng về giải quyết trợ cấp thất nghiệp mà chưa chú ý thỏa đáng đến phòng ngừa thất nghiệp. Do đó, dự thảo đề xuất mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp để phù hợp với thực tế.
Cụ thể, đối tượng tham gia bổ sung gồm: Người lao động có giao kết hợp đồng lao động xác định thời hạn từ 1 tháng trở lên; người làm việc không trọn thời gian, có tổng mức tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc; người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn Nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, người quản lý điều hành hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có hưởng tiền lương.
Luật Việc làm hiện nay chưa quy định người lao động có hợp đồng lao động từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Đây vốn là nhóm có nguy cơ mất việc làm cao và thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Giai đoạn 2015-2023, số người tham gia bảo hiểm thất nghiệp tăng trung bình mỗi năm 6%. Đến năm 2023, số người tham gia chiếm 31,5% lực lượng trong độ tuổi lao động.