Quốc hội đã chấp thuận để Chính phủ ban hành Nghị định giảm 30% tiền thuê đất trong năm 2024, đồng thời, Chính phủ cũng dự kiến duy trì mức giảm tương tự cho năm 2025. Chính sách này mang lại niềm vui cho doanh nghiệp nhưng cũng khiến họ không khỏi lo lắng.
Nhiều doanh nghiệp giảm áp lực tài chính
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng, chính sách giảm tiền thuê đất dự kiến sẽ làm giảm thu ngân sách khoảng 4.000 tỷ đồng, tương đương mức giảm của năm 2023, chiếm khoảng 0,26% tổng thu ngân sách. Chính sách này đã được áp dụng trong giai đoạn 2020–2023 nhằm hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn.
Ông Khắng nhấn mạnh rằng dù tác động của chính sách này đến nguồn thu ngân sách không quá lớn, nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh. Phần hụt thu từ việc giảm tiền thuê đất sẽ được bù đắp thông qua các khoản thuế thu nhập cá nhân và thuế doanh nghiệp.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Phạm Hải Long, Tổng Giám đốc Công ty CP Thực phẩm Agrex Saigon, đánh giá đây là một chính sách hỗ trợ thiết thực, giúp doanh nghiệp giảm áp lực tài chính. Ông Long cho biết Agrex Saigon có nhiều địa điểm thuê đất, trong đó hai khu vực lớn nằm tại quận 8 và kho Phú Thuận (quận 7).
Nhiều khu đất có diện tích lớn nhưng chưa thể đưa vào khai thác hoặc cho thuê, khiến chi phí thuê đất hằng năm lên đến hàng tỷ đồng. Đặc biệt, khu đất trên đường Bến Nghé (quận 7) có mức tiền thuê cao nhất, làm gia tăng đáng kể tổng chi phí thuê đất. Nhờ chính sách giảm 30% tiền thuê, công ty dự kiến tiết kiệm được khoảng 3 tỷ đồng mỗi năm.
Không chỉ Agrex Saigon, các doanh nghiệp ngành gỗ cũng được hưởng lợi từ chính sách này. Ông Trần Quốc Mạnh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Phát triển Sản xuất Thương mại Sài Gòn (SADACO), cho biết chi phí thuê đất luôn là một trong những gánh nặng tài chính lớn đối với doanh nghiệp. Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, việc giảm tiền thuê đất giúp doanh nghiệp duy trì hoạt động ổn định.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), đánh giá chính sách này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm bớt gánh nặng tài chính mà còn tạo động lực để duy trì sản xuất, kinh doanh trong giai đoạn đầy thách thức. Theo ông, sự hỗ trợ kịp thời này sẽ góp phần ổn định môi trường đầu tư, giúp doanh nghiệp yên tâm tiếp tục hoạt động và phát triển.
Không phải doanh nghiệp nào cũng có thể tiếp cận
Mặc dù chính sách giảm 30% tiền thuê đất mang lại nhiều lợi ích, không phải doanh nghiệp nào cũng có thể tiếp cận do vướng mắc về thủ tục hành chính. Một trong những trở ngại lớn nhất là nhiều hợp đồng thuê đất đã hết hạn nhưng vẫn chưa được chính quyền địa phương gia hạn, khiến doanh nghiệp không đủ điều kiện hưởng chính sách hỗ trợ.
Ông Tô Ngọc Ngời, Tổng Giám đốc Công ty Sản xuất và Xuất nhập khẩu Lâm sản Sài Gòn (VinaFor Saigon Jco), cho biết doanh nghiệp của ông gặp khó khăn khi một số lô đất đã hết hạn hợp đồng từ năm 2020 nhưng đến nay vẫn chưa được gia hạn.
Theo quy định, doanh nghiệp chỉ được giảm 30% tiền thuê đất khi có hợp đồng thuê đất hợp lệ. Tuy nhiên, do chưa được gia hạn, hồ sơ xin hỗ trợ của công ty không được chấp nhận, dù doanh nghiệp vẫn đóng tiền thuê đúng hạn. Hiện tại, công ty phải trả khoảng 600 triệu đồng mỗi năm cho lô đất này. Nếu được hưởng chính sách, doanh nghiệp có thể tiết kiệm khoảng 200 triệu đồng – một khoản đáng kể trong bối cảnh kinh tế khó khăn.
Ngoài những vướng mắc về thủ tục, chi phí thuê đất ngày càng tăng cũng là mối lo lớn của doanh nghiệp. Ông Ngời cho biết, với lô đất tại đường Trương Định (Quận 3) có diện tích 1.235 m², trước đây công ty phải trả hơn 4,2 tỷ đồng mỗi năm. Tuy nhiên, khi bảng giá đất mới được thành phố công bố, con số này đã tăng lên hơn 4,5 tỷ đồng.
Đồng quan điểm, ông Đỗ Phước Tống, Chủ tịch Hội Cơ khí - Điện TP.HCM, cho biết nhiều doanh nghiệp buộc phải thuê đất nhà nước tại các khu công nghiệp để làm nhà xưởng, nhưng giá thuê liên tục tăng, khiến chi phí vận hành ngày càng nặng nề. Trước đây, bảng giá đất được điều chỉnh theo chu kỳ 5 năm, nhưng theo Luật Đất đai mới, việc điều chỉnh sẽ diễn ra hằng năm để sát với giá thị trường, kéo theo tiền thuê đất có thể tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới.
Không chỉ tại TP.HCM, nhiều địa phương khác cũng điều chỉnh bảng giá đất theo hướng tăng cao. Đại diện Hiệp hội Xuất khẩu Thủ công Mỹ nghệ Việt Nam bày tỏ lo ngại rằng việc giá thuê đất leo thang không chỉ ảnh hưởng đến dòng tiền mà còn cản trở kế hoạch mở rộng sản xuất, đầu tư của doanh nghiệp.
Trước thực tế này, nhiều doanh nghiệp kiến nghị Nhà nước đẩy nhanh tiến độ gia hạn hợp đồng thuê đất để họ đủ điều kiện hưởng chính sách hỗ trợ. Đồng thời, cơ quan quản lý cũng cần có cơ chế điều chỉnh tiền thuê đất hợp lý, tránh việc tăng giá đột biến gây thêm áp lực tài chính.
TS. Lê Bá Chí Nhân, chuyên gia kinh tế, đề xuất ngoài chính sách giảm tiền thuê đất, Nhà nước nên triển khai thêm các gói hỗ trợ tài chính như ưu đãi lãi suất hoặc tín dụng dài hạn, giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực để phục hồi và phát triển. Bên cạnh đó, cũng cần cân nhắc mở rộng thời gian áp dụng chính sách hoặc tăng mức hỗ trợ đối với những doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề.
Việc kết hợp đồng bộ các giải pháp này không chỉ giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn trước mắt mà còn góp phần ổn định môi trường đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.