Không khí tốt chỉ khoảng 15% tổng số ngày trong năm
Ngày 14/3, UBND TP. Hà Nội đã phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề "Thực trạng và giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong công tác bảo vệ môi trường Thủ đô Hà Nội".
Tại đây, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội - ông Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh, Hà Nội là đô thị đặc biệt, giữ vai trò trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học và an ninh quốc phòng, đồng thời cũng là một trong những thành phố có diện tích và dân số lớn nhất cả nước.
Với tốc độ tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa nhanh, đặc biệt là khu vực nội đô có dân số cơ học tăng mạnh, Hà Nội luôn đối diện với các vấn đề ô nhiễm không khí, quá tải trong xử lý chất thải rắn và nước thải.
Thành phố hiện đang triển khai quyết liệt nhiều biện pháp để cải thiện môi trường như xử lý ô nhiễm không khí, giám sát vệ sinh môi trường tại các công trình xây dựng và bổ cập nước sông Tô Lịch nhằm phục hồi dòng sông.
Bên cạnh đó, để giải quyết bài toán về chất lượng không khí, Hà Nội cũng rất mong muốn có sự chung tay, đồng hành, chia sẻ của các chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư trên địa bàn.
Cũng tại hội thảo, tiến sĩ Hoàng Dương Tùng - Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam nhận định, tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội đang ở mức đáng lo ngại, đặc biệt là chỉ số bụi mịn PM2.5 rất cao. Số ngày có chất lượng không khí tốt chỉ chiếm khoảng 15% tổng số ngày trong năm.
Theo ông Tùng, mặc dù Hà Nội đã triển khai nhiều biện pháp nhằm giảm ô nhiễm không khí, nhưng kết quả vẫn chưa cao vì chưa kiểm soát được nguồn thải, thiếu dữ liệu đầy đủ và chưa có bộ phận chuyên trách về xử lý ô nhiễm môi trường.
Ông Tùng đề xuất một số giải pháp cấp bách để cải thiện chất lượng không khí tại Hà Nội như kiểm tra khí thải từ xe máy lưu thông trong khu vực nội thành, hỗ trợ tài chính để đẩy nhanh lộ trình giao thông xanh và chuyển đổi toàn bộ xe buýt thành xe buýt điện vào năm 2030.
Nhiều chuyên gia môi trường đánh giá, không khí không chỉ bị ô nhiễm ở nơi phát sinh mà có thể lan truyền từ khu vực này sang khu vực khác. Ví dụ, các hoạt động của các nhà máy xi măng tại Hà Nam hay việc đốt rơm rạ ở Thái Bình cũng có ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng không khí của Hà Nội.
Chỉ khi kiểm soát được các nguồn phát thải tác động đến môi trường thủ đô, tình trạng ô nhiễm không khí mới có thể được cải thiện. Do đó, cần có cái nhìn tổng thể để phân biệt rõ yếu tố chủ quan và yếu tố khách quan khi phân tích nguyên nhân ô nhiễm không khí.
Giải pháp từ chuyên gia quốc tế
Tiến sỹ Angela Pratt - Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho biết, năm 2024, nồng độ PM2.5 trung bình của Hà Nội (45.4 µ g/m3) cao hơn 9 lần so với mức khuyến nghị của WHO và được IQAir xếp hạng là thủ đô ô nhiễm thứ 7 trên thế giới. Những số liệu này cho thấy bức tranh ô nhiễm đáng lo ngại của Hà Nội.
Theo tiến sỹ Angela Pratt, để giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm không khí một cách hiệu quả và mang lại lợi ích sức khỏe cho cộng đồng, cần có sự thay đổi từ cấp chính sách, ngành và lĩnh vực.
Việt Nam cần giảm sự phụ thuộc vào nguyên liệu hóa thạch trong năng lượng và giao thông, chuyển sang các phương tiện thân thiện với môi trường. Đồng thời, việc xử lý chất thải cần được cải thiện bao gồm việc giảm đốt rơm rạ và rác thải ngoài trời.
Về giải pháp cụ thể để giảm ô nhiễm không khí, tiến sỹ Angela Pratt đưa ra các chiến lược đã được chứng minh hiệu quả ở các thành phố và quốc gia khác: Tăng cường theo dõi chất lượng không khí, dự báo và tuyên truyền cho cộng đồng, giúp mỗi người dân hiểu cách hành động để giảm thiểu sự phơi nhiễm trong những ngày ô nhiễm nặng.
Áp dụng những biện pháp bảo vệ nhóm người yếu thế như trẻ nhỏ và người dễ bị tổn thương bằng việc tăng cường các hệ thống bên trong và xung quanh trường học, nhà trẻ, mẫu giáo, bệnh viện và dân cư để theo dõi chất lượng không khí, cải thiện hệ thống thông khí và lọc không khí.
Triển khai các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm ở cấp địa phương trong những thời điểm ô nhiễm nghiêm trọng như giảm phương tiện giao thông, tạm ngừng hoạt động xây dựng và sản xuất công nghiệp, khuyến khích thực hành xây dựng bền vững với phương tiện và thiết bị phát thải thấp hoặc bằng không, áp dụng công nghệ ngăn bụi và giám sát chặt chẽ các nhà máy nhiệt điện để đảm bảo các giới hạn phát thải được tuân thủ nghiêm ngặt.
Đẩy nhanh việc chuyển đổi sang phương tiện công cộng chạy bằng điện và xây dựng các chính sách khuyến khích người dân sử dụng các phương tiện điện.
Thiết lập quy trình quản lý chất thải rõ ràng, đặc biệt là chấm dứt đốt rác và dần loại bỏ thực hành đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp. Hỗ trợ các hộ gia đình tiếp cận năng lượng sạch cho sinh hoạt và nấu nướng.
Trong khi đó, GS.TS Chu Hoàng Hà - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam khẳng định, đơn vị của ông sẵn sàng cung cấp cho Hà Nội dữ liệu từ vệ tinh chuyên theo dõi thiên tai và biến đổi khí hậu, giúp thành phố có thông tin để hoạch định chính sách.
Ông Hà cũng đề nghị thành phố tạo điều kiện cho các nhà khoa học nghiên cứu và thử nghiệm các mô hình khoa học phù hợp với thực tế Hà Nội để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường.
