Không để xuất hiện tình trạng "xé nhỏ" để né thuế
Ngày 29/10, trong buổi thảo luận về dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT) sửa đổi, đại biểu Hoàng Minh Hiếu (Đoàn đại biểu Nghệ An) ủng hộ việc không miễn thuế VAT với hàng hóa nhập khẩu qua các sàn thương mại điện tử có giá trị nhỏ. Ông Hiếu cho biết, với sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử, số lượng hàng hóa nhập khẩu giá trị nhỏ ngày càng gia tăng.
Theo thống kê tháng 3/2023, Việt Nam ghi nhận từ 4 - 5 triệu đơn hàng nhập khẩu mỗi ngày qua các sàn thương mại điện tử, với giá trị trung bình khoảng 200.000 đồng mỗi đơn hàng. Tổng giá trị nhập khẩu hàng hóa nhỏ này lên tới hơn 800 tỷ đồng mỗi ngày. Ông Hiếu nhấn mạnh, mặc dù giá trị từng đơn hàng nhỏ, nhưng tổng giá trị lại rất lớn. Vì vậy, nếu tiếp tục miễn thuế cho loại hàng hóa này, nhà nước sẽ thất thu một khoản thuế không nhỏ. Hơn nữa, sẽ xuất hiện tình trạng "xé nhỏ" giá trị đơn hàng để tránh thuế.
Đại biểu Hoàng Minh Hiếu cũng lưu ý, việc miễn thuế cho hàng hóa nhập khẩu giá trị nhỏ sẽ gây bất lợi cho các nhà sản xuất và ngành bán lẻ trong nước, khi hàng hóa nhập khẩu sẽ có lợi thế cạnh tranh lớn hơn do không phải chịu thuế. Gần đây, một số sàn thương mại điện tử nước ngoài đang bán hàng với mức giá rất rẻ. Nếu không có biện pháp kịp thời, điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến ngành sản xuất trong nước.
Về kinh nghiệm quốc tế, ông Hiếu cho hay nhiều quốc gia đã dừng quy định miễn thuế cho hàng hóa có giá trị nhỏ nhập khẩu qua các sàn thương mại điện tử. Cụ thể, Liên minh châu Âu từng áp dụng chính sách miễn thuế cho hàng hóa dưới 150 euro, nhưng đã bãi bỏ từ ngày 1/7/2021 nhằm chống thất thu thuế và đảm bảo công bằng trong kinh doanh. Các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia và Indonesia cũng đã thực hiện những biện pháp tương tự.
Dựa trên thực tế này, ông Hiếu kiến nghị không miễn thuế cho hàng hóa nhập khẩu có giá trị nhỏ. Ông nhấn mạnh dù luật hiện hành và dự thảo luật không đề cập đến vấn đề này, việc miễn thuế hiện tại vẫn đang áp dụng theo Quyết định số 78/2010 về mức giá trị hàng hóa nhập khẩu gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh được miễn thuế do Thủ tướng ban hành. Điều này không phù hợp với chính sách pháp luật hiện hành. Do đó, cần có quy định rõ ràng trong nghị quyết chung của kỳ họp Quốc hội về việc sớm chấm dứt hiệu lực của quyết định này.
Giải trình về vấn đề này, ông Hồ Đức Phớc - Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Tài chính cho biết, việc miễn VAT cho hàng hóa giá trị nhỏ được Chính phủ thực hiện theo Công ước Tokyo. Tới đây, Chính phủ sẽ bãi bỏ Quyết định 78/2010 và đưa nội dung này vào dự thảo Luật Thuế VAT. Ông nhấn mạnh, tất cả hàng hóa nhập khẩu giá trị nhỏ đều phải nộp thuế.
Liên quan đến vấn đề này, chuyên gia kinh tế, PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng, sự bùng nổ của hoạt động thương mại điện tử đã tạo ra áp lực cạnh tranh mạnh mẽ cho hàng hóa trong nước. Quy định miễn thuế nhập khẩu và thuế VAT cho hàng hóa có giá trị dưới 1 triệu đồng gửi qua dịch vụ chuyển phát nhanh đang tạo ra một lỗ hổng, cho phép hàng hóa giá rẻ ồ ạt vào Việt Nam.
Trước đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề nghị Bộ Tài chính xem xét bãi bỏ quy định này để tăng cường nguồn thu ngân sách và phù hợp với thông lệ quốc tế. Bên cạnh đó, các bộ, ngành cần áp dụng những quy định khác nhằm bảo vệ lợi ích của nhà nước, sản xuất trong nước và quyền lợi của người tiêu dùng, đặc biệt về chất lượng và an toàn của hàng hóa.
Ông Long nhấn mạnh, cần tham khảo kinh nghiệm quốc tế để áp dụng các biện pháp phòng vệ, từ hàng rào thuế quan đến các giải pháp kỹ thuật như quy định chống bán phá giá. Nếu hàng hóa giá rẻ tràn vào thị trường, cần điều tra xem có vi phạm giá thành và ảnh hưởng đến doanh nghiệp trong nước hay không. Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát chất lượng, nguồn gốc hàng hóa.
Khuyến cáo người dân cẩn trọng khi mua hàng
Đề cập đến hiện tượng sàn thương mại điện tử Temu gần đây bán hàng giá rẻ mà chưa đăng ký hoạt động tại Việt Nam, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết sàn này đã lợi dụng Quyết định 78/2010 để đưa hàng hóa có giá trị dưới 1 triệu đồng vào Việt Nam. Cơ quan chức năng đã yêu cầu kiểm tra hoạt động của Temu.
Trước đó, ngày 26/10, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên ký văn bản với nội dung: Gần đây, các nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) xuyên biên giới như Temu, Shein, 1688… đã hoạt động tại Việt Nam mà chưa có đăng ký hợp pháp. Những sàn này nhanh chóng thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng trong nước.
Bộ Công thương chỉ đạo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số phối hợp với các cơ quan liên quan tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người tiêu dùng cẩn trọng khi mua sắm trực tuyến trên các nền tảng này. Cơ quan cũng sẽ liên hệ với đội ngũ pháp lý của Temu để yêu cầu tuân thủ các quy định pháp luật tại Việt Nam và nếu cần thiết, sẽ phối hợp với Bộ Thông tin Truyền thông để áp dụng các biện pháp kỹ thuật ngăn chặn.
Ngoài ra, Bộ sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ để chỉ đạo Bộ Tài chính nghiên cứu phương án giám sát, quản lý hàng hóa nhập khẩu qua các sàn TMĐT chưa tuân thủ quy định. Đồng thời, Tổng cục Quản lý thị trường sẽ chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan và Tổng cục Hải quan để tăng cường giám sát, phát hiện và xử lý các kho hàng hoặc điểm tập kết của các nền tảng TMĐT xuyên biên giới chưa được cấp đăng ký.
Luật sư Trần Xoa - chuyên gia về thuế cho biết, quá trình đăng ký sàn thương mại điện tử với Bộ Công thương tương đối đơn giản. Nếu các sàn này được cấp phép hoạt động nhưng chưa thành lập công ty hay văn phòng tại Việt Nam, họ sẽ nộp thuế trực tiếp cho Tổng cục Thuế. Theo quy định hiện hành, các sàn như Temu và Shein phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp ở mức 1% trên doanh thu tính thuế, cùng với thuế giá trị gia tăng (GTGT) là 3%.
Việc đăng ký và nộp thuế là điều bắt buộc để đảm bảo công bằng cho các doanh nghiệp trong nước, điều này cũng được thực hiện trên toàn cầu. Dù số thuế kê khai ban đầu có thể ít, nhưng theo thời gian sẽ gia tăng, tương tự như khoản thuế mà các tập đoàn lớn như Google, Meta và Apple đã đóng.
Luật sư Trần Xoa cũng đồng tình việc bãi bỏ quy định miễn thuế VAT cho hàng hóa giá trị nhỏ là cần thiết để tránh thất thu ngân sách và tạo ra môi trường kinh doanh công bằng. Tuy nhiên, ông cho rằng việc hàng giá rẻ tràn vào sẽ buộc doanh nghiệp phải tìm cách nâng cao sức cạnh tranh. Nếu thu thuế VAT 10%, nhiều sản phẩm có giá từ 200.000 - 300.000 đồng chỉ tăng thêm 20.000 - 30.000 đồng, vẫn rẻ hơn so với hàng sản xuất trong nước. Hơn nữa, các sàn thương mại điện tử thường xuyên khuyến mãi và giao hàng đúng hẹn càng thu hút người tiêu dùng.
Các chuyên gia khuyến nghị cần có biện pháp xử lý mạnh mẽ đối với các vi phạm của sàn thương mại điện tử để đảm bảo một thị trường công bằng và minh bạch trong bối cảnh hội nhập kinh tế.
