Sát sao với những người thuê trọ
Chị Nguyễn Thị Kim Hồng là chủ một khu nhà trọ trên đường Trần Thanh Mại (phường Tân Tạo A, quận Bình Tân, TP. HCM). Nhiều tháng qua, thấy nhiều công nhân không được tăng ca, dẫn đến giảm thu nhập, chị đã đôn đáo khắp nơi tìm nguồn hàng gia công mang về cho công nhân trọ tranh thủ làm, kiếm thêm thu nhập.
Chị Hồng cho biết, các dãy trọ xung quanh liên tục có công nhân trả phòng và quay về quê. Mặc dù nhà chị vẫn chưa có ai báo trả phòng, nhưng chị cảm nhận được người lao động ở đây đang gặp khó khăn với chi phí sinh hoạt ngày càng cao.
Những người chọn ở lại thành phố phải gồng gánh rất nhiều. Công nhân nhìn chung sống rất chật vật vì đồng lương ít ỏi, trong khi chi phí sinh hoạt leo thang. Làn sóng sa thải trước đó khiến nhiều công nhân mất việc vẫn còn ảnh hưởng. Những người vẫn còn việc làm thì mức lương khởi điểm lại thấp, không có thưởng thâm niên.
Để giúp công nhân vượt qua khó khăn, mỗi khi đi họp ở địa phương hay bán hàng ngoài chợ, chị Hồng luôn hỏi thăm, tìm việc làm và kéo về cho những người thuê trọ trong khu vực. Khi có nguồn hàng, chị đến tận nơi kiểm tra, xác minh. Nếu nơi nào trả công không hợp lý hoặc yêu cầu gia công phức tạp, chị sẽ từ chối.
Gần đây nhất, chị đưa về khu trọ công việc xé ni lông, với mức trả công 6.000 đồng cho mỗi kg ni-lông gia công thành phẩm. Mặc dù tiền công không cao, nhưng chị hy vọng thêm một ít thu nhập sẽ giúp công nhân giảm bớt áp lực về chi phí. Trước đó, chị từng mang về cho công nhân hàng vạn chiếc bút bi cần gia công lắp đầu nút bấm, khiến ai nấy đều bất ngờ.
Chị Hồng bộc bạch, với chị, những người thuê trọ giống như người thân trong gia đình. Khi thấy họ mất việc và phải sống khó khăn, chị cảm thấy rất xót xa. Vì vậy, nếu có cách nào giúp họ tìm việc, chị sẽ làm ngay, không một chút do dự.
Bà Nguyễn Thị Bốn - chủ khu nhà trọ gần 100 phòng ở quận 12 (TP. HCM) cũng luôn tận tình chia sẻ và hỗ trợ cả vật chất lẫn tinh thần cho những người gặp khó khăn, đồng thời tích cực kết nối và giới thiệu việc làm cho những lao động thất nghiệp.
Bà thường đi từng phòng hỏi thăm tình hình việc làm. Với những người chưa có công việc, bà sẽ lấy thông tin liên lạc và gửi đến Liên đoàn Lao động TP. HCM, các trung tâm tư vấn việc làm và một số doanh nghiệp trong khu vực để giúp họ tìm được công việc ổn định.
Tương tự, chị Nguyễn Thị Tuyết Thương - chủ nhà trọ tại phường Phước Long A (TP Thủ Đức, TP.HCM) thường xuyên thăm hỏi công nhân trong khu trọ để nắm bắt tình hình việc làm, rồi kết nối với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trong khu vực phường để giới thiệu việc làm cho những lao động mất việc.
Chị Thương cho biết, trước đây chị từng làm công nhân tại Nhà máy Dệt Phong Phú, vì vậy chị rất thấu hiểu những khó khăn mà lao động nhập cư phải đối mặt, đặc biệt là khi họ mất việc làm và không có nguồn thu nhập ổn định.
Mô hình chủ trọ giới thiệu việc làm thêm
Theo PGS.TS Nguyễn Đức Lộc - Viện trưởng Viện Nghiên cứu đời sống xã hội (Social Life), việc chủ trọ giới thiệu việc làm thêm cho công nhân ngay tại phòng trọ là một mô hình thiết thực và cần được nhân rộng. Tuy nhiên, mô hình này hiện vẫn mang tính tự phát và còn nhiều thách thức cần phải giải quyết để trở thành một mô hình bền vững, tối ưu hóa lợi ích cho người lao động.
Ông cho hay, thách thức lớn nhất là công nhân không có đủ không gian thoải mái để gia công hàng, vì phòng trọ thường rất chật hẹp. Hơn nữa, họ thường nhận làm thêm sau giờ tan ca hoặc vào cuối tuần. Những gia đình có con nhỏ sẽ gặp khó khăn vì việc làm thêm kéo dài thời gian, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt của trẻ em.
Thực tế, nhiều người lao động đã chấp nhận bỏ tiền sắm máy móc vì nghĩ công việc làm thêm sẽ ổn định. Nhưng chỉ vài tháng sau, họ buộc phải bán máy vì không có không gian làm việc.
Vị chuyên gia này đề xuất, các tổ chức an sinh, xã hội địa phương và chủ nhà trọ nên xây dựng mô hình "nhà trọ hợp tác". Với sự phối hợp của nhiều đơn vị, những nhà trọ theo mô hình này sẽ có khu vực riêng để công nhân nhận hàng gia công.
Nếu mô hình này được công nhận, các tổ chức an sinh và xã hội địa phương cũng có thể dễ dàng kêu gọi sự hỗ trợ từ các mạnh thường quân và đơn vị liên quan để cải thiện cơ sở vật chất, cung cấp máy móc, vật tư, giúp công nhân có thêm nguồn thu ổn định và lâu dài.
Nhiều năm qua, tại TP. HCM, câu lạc bộ nữ chủ nhà trọ đã đi vào hoạt động, góp sức chăm lo, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nữ công nhân bằng những việc làm cụ thể, thiết thực.
Theo Liên đoàn Lao động TP. HCM, các nữ chủ trọ là những người trực tiếp tiếp xúc, an ủi, chia sẻ và hỗ trợ người lao động khi họ gặp khó khăn. Không chỉ giúp đỡ về vật chất, các cô, các chị còn động viên tinh thần và hỗ trợ công nhân, người lao động trong việc hòa nhập cuộc sống tại đô thị.
Nhiều công nhân gắn bó với khu nhà trọ không chỉ vì nhu cầu nhà ở mà còn vì tình cảm tốt đẹp mà các chủ nhà trọ dành cho họ. Hiện nay, TP. HCM có 173 câu lạc bộ nữ chủ nhà trọ với tổng cộng 4.014 thành viên.
Chị Phan Dương Thanh Nhanh - chủ nhà trọ tại phường 7 (quận 8, TP. HCM) chia sẻ, rất nhiều người thuê trọ không có công việc ổn định. Để họ yên tâm về cuộc sống, chủ nhà trọ như chị luôn cố gắng hỗ trợ tìm việc làm thông qua các cầu nối của Hội Phụ nữ, Liên đoàn Lao động TP. HCM.
Tuy nhiên, chị cho rằng, cầu nối này cần phát triển hơn nữa, vì nhu cầu hỗ trợ tìm việc làm của chị em phụ nữ thuê trọ rất cao.
