Mô hình khai thác tùy vào đặc thù từng tuyến phố
Sáng 19/2, Ủy ban MTTQ Việt Nam TP. Hà Nội đã tổ chức Hội nghị phản biện xã hội đối với dự thảo đề án của UBND thành phố về việc quản lý, khai thác và sử dụng tạm thời một phần lòng đường, hè phố trên địa bàn.
Dự thảo này tham khảo kinh nghiệm từ các quốc gia như Mỹ, Pháp, Singapore, cùng một số tỉnh, thành phố trong nước như TP. HCM, Hội An (Quảng Nam) và quận Hoàn Kiếm (Hà Nội).
Theo đề án, Hà Nội dự định sẽ khai thác tạm thời một phần hè phố để phục vụ cho việc trông giữ phương tiện giao thông, kinh doanh, phát triển kinh tế đô thị, du lịch và kinh tế đêm.
Một số tiêu chí được đưa ra bao gồm: Hè phố cho phép kinh doanh phải có chiều rộng tối thiểu 3m (trừ khu vực phố cổ); đảm bảo có chỗ đỗ xe cho khách hàng trong phạm vi cho phép; hoạt động kinh doanh phải đảm bảo an toàn, văn minh, bảo vệ an ninh trật tự, phòng chống cháy nổ và vệ sinh môi trường theo quy định.
Ngoài ra, UBND cấp huyện cần tổ chức lấy ý kiến cộng đồng trước khi cấp phép cho việc kinh doanh trên hè phố. Mọi hoạt động kinh doanh đều phải được cấp phép từ UBND cấp huyện, bao gồm việc xác định thời gian, mặt hàng kinh doanh, và các loại hình hộ kinh doanh di động. Các mô hình khai thác hè phố sẽ được triển khai tùy vào đặc thù của từng tuyến phố để phục vụ mục đích trông giữ phương tiện và phát triển kinh tế.
Báo cáo cũng cho biết, dựa trên kết quả khảo sát, 273 tuyến phố đáp ứng đủ tiêu chí để sử dụng tạm thời một phần hè phố cho kinh doanh và trông giữ phương tiện. Đề án đề xuất 9 mô hình khai thác khác nhau, phù hợp với từng loại hình tuyến phố.
Một số tuyến phố đáng chú ý trong danh sách gồm: Lý Thường Kiệt, Quang Trung, Trần Hưng Đạo, Hai Bà Trưng, Dã Tượng, Tràng Tiền, Hàng Khay, Ngô Quyền, Hàm Long, Chùa Bộc, Huỳnh Thúc Kháng, Giảng Võ, Trần Đại Nghĩa, Trần Khát Chân...
Tránh xung đột lợi ích
Ông Bạch Thành Định - nguyên Phó giám đốc Công an TP. Hà Nội cho rằng, đề án này liên quan đến tất cả các yếu tố trong đời sống đô thị, vì vậy không thể xem xét một cách tách biệt. Theo ông, cần phải dựa trên thực tiễn của từng tuyến phố gồm mật độ dân cư, khung thời gian hoạt động để đảm bảo đề án được thực hiện hiệu quả.
Ví dụ, có những tuyến phố kinh doanh được vào ban ngày, nhưng ban đêm lại không hiệu quả. Cũng có những tuyến phố vào buổi sáng đã tắc đường, nếu lại sử dụng một phần lòng đường hay vỉa hè để trông giữ xe thì sẽ rất khó khăn.
Bên cạnh đó, ông Định đề nghị cơ quan soạn thảo cần làm rõ ai là chủ thể quản lý và phân cấp rõ ràng trong việc cho thuê vỉa hè, lòng đường, vì việc cấp phép chỉ là một phần, còn quản lý sau đó mới là vấn đề quan trọng.
Ông nhấn mạnh, chúng ta phải thực hiện một cách đồng bộ. Cần xác định rõ ai sẽ chịu trách nhiệm từ khâu cấp phép đến kiểm tra, giám sát và hoàn trả mặt bằng sau khi kết thúc kinh doanh, vì không phải tất cả các điểm đều kinh doanh suốt 24 giờ. “Phải đồng bộ nếu không sẽ làm rối beng, nát bét cả thành phố. Gọi là xây dựng văn minh đô thị nhưng không đồng bộ rồi cho kinh doanh lại biến thành bãi rác", ông Định bày tỏ.
Ông cũng đặc biệt lưu ý cần xem xét lại việc cho thuê tạm thời một phần vỉa hè, lòng đường trên toàn thành phố và thay vào đó, chỉ nên lựa chọn một số khu vực phù hợp để phát triển kinh tế, du lịch cũng như bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa của Hà Nội. Cần tạo ra những điểm nhấn để cạnh tranh không chỉ với các đô thị trong nước mà còn với các đô thị khác trong khu vực, chỉ khi đó mới có thể tạo ra được nét văn hóa đặc sắc.
Còn ông Tô Anh Tuấn - nguyên Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội đánh giá, đề án đã có những quan điểm tiến bộ hơn so với trước đây. Dù vậy, đề án cần quan tâm đầy đủ hơn đến các đối tượng liên quan đến hoạt động cho thuê vỉa hè, lòng đường. Đồng thời cần xem xét chi tiết về nhu cầu sử dụng của từng đối tượng.
Vỉa hè liên quan đến rất nhiều nhóm đối tượng, không thể chỉ đơn thuần là người đi bộ hay người bán hàng, mà còn liên quan đến cộng đồng dân cư và xã hội xung quanh. Chỉ khi các quy định phản ánh được nhu cầu chung của các nhóm đối tượng, chúng mới có thể thực thi và đi vào thực tế.
Trong khi đó, kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm nhấn mạnh, quy định về lòng đường và vỉa hè tại Hà Nội đã trải qua nhiều giai đoạn và có sự thay đổi theo từng thời điểm. Do đó, yếu tố "tạm thời" trong đề án là rất cần thiết, nhằm tạo điều kiện để điều chỉnh phù hợp với thực tế. Các cơ quan liên quan cần nghiên cứu kỹ lưỡng về vai trò và chức năng của vỉa hè, lòng đường để đưa ra các định nghĩa chính xác, từ đó giúp triển khai đề án thuận lợi và thực tế hơn.
Ông cũng lưu ý, việc triển khai đề án cần phải xem xét phạm vi áp dụng, liệu có toàn thành phố hay không, vì không phải khu vực nào cũng có thể áp dụng được (như giữa nội thành và ngoại thành). Quan trọng hơn, cần tránh xảy ra mâu thuẫn trong quá trình thực hiện, vì việc sử dụng vỉa hè và lòng đường ảnh hưởng đến nhiều đối tượng.
Đặc biệt, các trụ sở cơ quan công quyền, trường học… có thể bị tác động bởi đề án, cần xem xét kỹ liệu có thể áp dụng ở những khu vực này hay không. Ông Nghiêm cho rằng đây thực sự là "một cuộc cách mạng" vì liên quan đến quyền lợi của người dân, nên cần có các giải pháp để tránh xung đột lợi ích.
