Gần 4 tháng vẫn chưa có kết quả thanh tra
Trung tuần cuối tháng 5, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã công bố thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng. Theo đó, danh sách các đơn vị sẽ thanh tra bao gồm: Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank), Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam (Eximbank), Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC), Công ty CP Tập đoàn vàng bạc đá quý Doji, Công ty CP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu.
Giai đoạn thanh tra từ ngày 1/1/2020 đến ngày 15/5/2024 trong thời gian 45 ngày. Tuy nhiên, đến nay, kết quả thanh tra 6 đơn vị này vẫn chưa có. NHNN khẳng định, đang tập trung nguồn lực để hoàn thành việc thanh tra đối với các đơn vị kinh doanh vàng như đã công bố.
Ngoài ra, cơ quan này sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp khác nhằm ổn định thị trường vàng, kiểm soát chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới ở mức phù hợp theo chỉ đạo của các cấp thẩm quyền. Đồng thời phối hợp với các Bộ, ngành liên quan quyết liệt triển khai công tác thanh, kiểm tra đối với thị trường vàng, hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh vàng, cửa hàng, đại lý phân phối và mua bán vàng miếng.
Trước đó, Phó Thống đốc NHNN Phạm Quang Dũng cho biết, trong quá trình thanh tra, có thể bổ sung thêm đối tượng và nội dung thanh tra nếu cần thiết. Đoàn thanh tra làm rõ việc vi phạm pháp luật (nếu có), sau đó kiến nghị, ngăn chặn xử lý kịp thời, nghiêm minh theo quy định của pháp luật.
Cũng theo NHNN, trong thời gian tới sẽ tổ chức tổng kết, đề xuất sớm sửa đổi Nghị định 24/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, trong đó có nội dung về sản xuất vàng miếng. Trong quá trình xây dựng quy phạm pháp luật về quản lý thị trường vàng, sẽ thực hiện lấy ý kiến rộng rãi từ các bên liên quan, công bố thông tin và đề xuất hiệu lực thi hành để việc đưa quy phạm pháp luật vào thực tiễn được triển khai có hiệu quả, thuận lợi, tạo được sự đồng thuận của người dân và doanh nghiệp.
Trong giai đoạn cuối năm 2023 đến giữa năm 2024, giá vàng trong nước có nhiều biến động, đỉnh điểm vào đầu tháng 5, vàng SJC vượt mốc 92 triệu đồng/lượng, chênh 20 triệu đồng/lượng so với vàng thế giới. Ngay sau đó, NHNN đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm bình ổn thị trường vàng, trong đó giải pháp bán vàng miếng SJC trực tiếp cho người dân thông qua 4 ngân hàng quốc doanh và Công ty SJC với giá “bình ổn” đến nay vẫn được áp dụng.
"Cởi trói' thị trường để giải tán "chợ đen"
Tính đến thời điểm hiện tại, giá vàng miếng SJC về cơ bản đã ổn, không còn hiện tượng tăng sốc như trước đây, chênh lệch trong nước và thế giới chỉ còn khoảng 5 triệu đồng/lượng. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng, việc khó khăn trong việc mua vàng miếng tại các đơn vị chỉ định đã hình thành thị trường “chợ đen”. Mức giá chênh lệch giữa giá niêm yết và “chợ đen” dao động trong khoảng 1,5 – 2 triệu đồng/lượng, có thời điểm lên đến 3 – 4 triệu đồng/lượng.
TS. Nguyễn Trí Hiếu, giải pháp bán vàng qua các đơn vị chỉ định chỉ là giải pháp tình thế nhằm giải quyết nhanh mục tiêu rút ngắn mức chênh lệch giữa giá vàng trong và ngoài nước, chống tình trạng “vàng hóa” trên thị trường.
Tuy nhiên, khi giá vàng thế giới đi lên mà nguồn cung trong nước không có sẽ xảy ra hiện tượng nhập lậu, “chảy máu” ngoại tế và sẽ ảnh hưởng đến tỉ giá và lạm phát. Do vậy, để thị trường vàng ổn định bền vững, NHNN nên xem xét phương án khác hiệu quả hơn, trong đó cần cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Đồng tình, TS. Lê Xuân Nghĩa cũng cho rằng, về lâu dài, cần xóa bỏ độc quyền nhập khẩu vàng miếng, đưa thị trường trở lại hoạt động bình thường. Đồng thời, tăng cung đáp ứng nhu cầu thị trường, cấp phép nhập khẩu vàng cho các đơn vị để đảm bảo cung cầu trên thị trường.
Trước đó, Hiệp hội kinh doanh vàng Việt Nam đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét giao NHNN bán vàng miếng SJC cho các doanh nghiệp được cấp giấy phép chỉ để trực tiếp bán cho người dân. Về số lượng và phương thức bán theo quy định của NHNN, doanh nghiệp có trách nhiệm thực hiện đầy đủ và báo cáo.
Chuyên gia Trần Duy Phương cho rằng nên cho phép các ngân hàng thương mại và các doanh nghiệp kinh doanh vàng bạc trên thị trường tiếp cận nguồn vàng miếng và kinh doanh trở lại như trước đây, việc đó giúp giảm tâm lý sợ khan hiếm và cũng khiến cho người dân bớt quan tâm đến vàng. Khi vàng miếng không còn khó mua, người dân cũng không còn quan tâm nhiều, thị trường chợ đen vì vậy cũng không còn đất sống, giảm rủi ro cho người dân.
