Sôi động thị trường cho thuê
Để đảm bảo đủ điều kiện tham gia giao thông, mỗi năm hàng triệu chiếc ô tô trên cả nước phải thực hiện kiểm tra định kỳ tại các trạm đăng kiểm. Bên cạnh những chủ phương tiện tuân thủ nghiêm chỉnh quy định, không ít người lại tìm cách lách luật, lên mạng tìm kiếm dịch vụ thuê mượn phụ tùng ô tô trước khi đi đăng kiểm.
Những phụ tùng này có thể là bình ắc quy, dây cáp điện, đèn xe, hệ thống phanh, ống xả, các bộ phận động cơ, hệ thống lái, hoặc khung gầm... Tất cả các phụ tùng này đều đạt tiêu chuẩn đăng kiểm, nhưng chỉ có tác dụng trong một khoảng thời gian ngắn. Sau khi qua được đăng kiểm, các chủ xe sẽ tháo rời phụ tùng cho thuê và thay lại các bộ phận cũ hoặc không đạt yêu cầu.
Thị trường cho thuê phụ tùng ô tô hiện nay đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh… Các dịch vụ cho thuê phụ tùng, dù không chính thức, nhưng lại rất phổ biến và có lượng khách hàng ổn định.
Nhiều người chỉ đơn giản muốn chiếc xe của mình “vượt qua” kỳ đăng kiểm để tránh bị phạt, nhưng lại không muốn chi một khoản tiền lớn để sửa chữa và thay thế các bộ phận.
Trên mạng, các hội nhóm trao đổi, cho thuê phụ tùng ô tô xuất hiện nhan nhản. Mỗi khi có ai đó cần thuê phụ tùng ô tô để qua mặt cơ quan đăng kiểm, họ có thể nhanh chóng nhắn tin để đề xuất dịch vụ.
Dịch vụ cho thuê phụ tùng rất đa dạng về loại hình và giá cả. Đèn trước, đèn sau có giá 2 triệu đồng/lượt; 4 mâm vỏ và cản trước, sau có giá lần lượt là 5 triệu đồng và 1 triệu đồng/lượt. Các đối tượng cho thuê đều khẳng định phụ tùng đều đạt tiêu chuẩn và có thể phục vụ tận nơi. Sau khi đăng kiểm xong, chủ xe sẽ tháo dỡ và trả lại phụ tùng.
Một chủ gara ô tô tại quận Hà Đông (Hà Nội) cho biết, mỗi ngày có từ 5 - 10 xe đến tháo các bộ phận như bodykit, đèn, ca-lăng, la-zăng… và thay bằng các bộ phận nguyên bản. Trước kia, gara chủ yếu làm sửa chữa, bảo dưỡng, nhưng giờ có thêm nhiều khách đến yêu cầu tháo phụ kiện, lắp lại như xe nguyên bản để đăng kiểm.
Theo người này tiết lộ, việc tháo các phụ tùng độ để trả lại linh kiện nguyên bản mất từ vài giờ đến nửa ngày với chi phí từ 500.000 - 1.000.000 đồng tùy độ phức tạp. Gara cũng cho thuê các phụ tùng nguyên bản như chóa đèn với giá từ 500.000 - 700.000 đồng, trong khi đèn, mâm, cản trước sau có thể lên đến 1,5 - 2 triệu đồng.
Tiềm ẩn nguy cơ tai nạn
Các chuyên gia giao thông đánh giá, hành vi thuê mượn phụ tùng ô tô để qua mặt cơ quan đăng kiểm có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng. Tiến sĩ Khương Kim Tạo - chuyên gia giao thông nhận định, nếu một chiếc xe sau khi thuê phụ tùng rồi lại trả lại và quay về trạng thái kỹ thuật không đảm bảo, khả năng gây tai nạn giao thông sẽ rất cao.
Anh Nguyễn Văn Hùng - kỹ sư ô tô tại gara Nissan Giải Phóng (quận Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ, mặc dù việc cho thuê phụ tùng ô tô có thể giúp chủ xe tiết kiệm chi phí và qua mặt trạm đăng kiểm, nhưng hậu quả của hành động này là rất khó lường.
Các phụ tùng cho thuê không được thiết kế để sử dụng lâu dài, vì vậy việc sử dụng chúng có thể làm hư hỏng các bộ phận khác trong hệ thống ô tô. Hệ thống phanh, động cơ, hay các bộ phận quan trọng khác có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ tai nạn.
Hơn nữa, những chiếc ô tô sử dụng phụ tùng không đạt tiêu chuẩn còn có thể gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Ví dụ, một hệ thống xả không đúng tiêu chuẩn có thể thải ra khí thải độc hại vượt mức cho phép, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.
Các cán bộ tại các trung tâm đăng kiểm cho biết, việc phát hiện các phụ tùng xe hơi vừa được thay mới không phải là điều quá khó khăn. Tuy nhiên, các trung tâm cần có thêm các biện pháp để có cơ sở xác định hành vi thuê mượn phụ tùng nhằm qua mặt cơ quan đăng kiểm.
Ông Trần Quốc Hoàn - Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 29-03V (Hà Nội) cho rằng, nếu chúng tôi được quyền kiểm tra các hóa đơn mua phụ tùng, xem chúng được thay thế khi nào, giá bao nhiêu và mua ở đâu, đơn vị đăng kiểm sẽ dựa vào các hóa đơn đó để giảm thiểu việc người dân thuê mượn phụ tùng nhằm qua kiểm định.
Các trung tâm đăng kiểm cần được trang bị camera giám sát. Trong hệ thống máy tính của các trung tâm, video ghi lại quá trình đăng kiểm sẽ được lưu giữ tối đa 3 tháng, trong khi hình ảnh của phương tiện sẽ được lưu giữ đến 3 năm để làm cơ sở truy xuất dữ liệu khi xử lý vi phạm.
Về vấn đề này, luật sư Trương Quốc Hoè - Trưởng văn phòng Luật Intelia cho hay, hành vi thuê hoặc mượn linh kiện thay thế để qua mặt cơ quan kiểm định có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo Điều 30, Khoản 8 của Nghị định 100/2019 của Chính phủ. Mức phạt có thể từ 4 - 6 triệu đồng đối với cá nhân và từ 8 - 12 triệu đồng đối với tổ chức là chủ xe ô tô vi phạm.
Nếu việc độ linh kiện khiến xe không còn hoạt động đúng chức năng ban đầu và gây ra tai nạn chết người, thương tích, hoặc thiệt hại tài sản từ 100 triệu đồng trở lên, người điều khiển phương tiện độ linh kiện sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Luật sư Hòe nhấn mạnh, việc thuê, mượn linh kiện để kiểm định hiện nay khá phổ biến. Hệ quả của việc này là rất nhiều xe ô tô với linh kiện, phụ tùng không đạt tiêu chuẩn, đã cũ hoặc hỏng hóc, không đảm bảo an toàn nhưng vẫn vượt qua đăng kiểm và lưu thông. Đây là một tình trạng đáng lo ngại về an toàn giao thông.
Theo ông Hoè, cả hành vi thuê, mượn và cho thuê, cho mượn linh kiện ô tô để kiểm định đều là hành vi xâm phạm đến trật tự và an toàn giao thông đường bộ. Tuy nhiên, hiện nay pháp luật về trật tự an toàn giao thông chỉ quy định xử phạt đối với chủ xe thực hiện hành vi thuê, mượn, mà chưa có chế tài đối với các tổ chức, cá nhân cho thuê hoặc cho mượn linh kiện.
Trong khi đó, thiếu tá Nguyễn Ngọc Vũ - Đội 6, Phòng Cảnh sát giao thông Công an TP. Hà Nội cho biết, lực lượng CSGT sẽ tăng cường kiểm tra ngẫu nhiên đối với các phương tiện vừa đăng kiểm. Dựa vào các tư liệu hình ảnh cung cấp, CSGT sẽ có cơ sở để phát hiện những thay đổi bất thường đối với những chiếc xe vừa đăng kiểm xong, từ đó kịp thời phát hiện và xử lý.
