Mức học phí tiếp tục tăng
Theo lộ trình được Chính phủ cho phép, các trường tiếp tục tăng học phí trong năm nay. Cụ thể, Nghị định 97/2023 của Chính phủ quy định, mức trần học phí với các cơ sở giáo dục đại học công lập chưa tự chủ trong năm học 2025 - 2026 sẽ được áp dụng cho 7 khối ngành, trong đó khối ngành nghệ thuật có học phí thấp nhất, ở mức 15,2 triệu đồng/năm (tăng thêm 1,7 triệu đồng so với năm học 2024 - 2025).
Các khối ngành khoa học giáo dục và đào tạo giáo viên, khối ngành kinh doanh và quản lý, pháp luật với mức học phí bằng nhau là 15,9 triệu đồng/năm (tăng 1,8 triệu đồng so với năm học trước)…
Riêng khối ngành sức khỏe, Nghị định 97 quy định mức thu học phí khác nhau. Các ngành y dược có mức học phí tối đa 31,1 triệu đồng/năm (tăng 3,5 triệu đồng so với năm trước), trong khi các ngành sức khỏe khác có mức học phí là 23,6 triệu đồng/năm (tăng 2,7 triệu đồng).
Theo đề án tuyển sinh năm học 2024 - 2025, Trường Đại học Y Hà Nội có mức thu học phí dao động từ 15 - 55,2 triệu đồng/năm, tùy theo ngành. Các ngành có mức học phí cao nhất là Y khoa, Y khoa phân hiệu Thanh Hóa, Y học cổ truyền, và Răng-Hàm-Mặt với mức thu 55,2 triệu đồng/năm.
Trường Đại học Y Dược TP. HCM có mức học phí dao động từ 46 - 84,7 triệu đồng/năm, trong đó ngành có mức thu cao nhất là Răng - Hàm - Mặt với 84,7 triệu đồng/năm; Y khoa 82,2 triệu đồng/năm; Dược học 60,5 triệu đồng/năm; các ngành còn lại dao động từ 46 đến 50 triệu đồng/năm.
Từ quy định trên, năm học 2025 - 2026, các trường đại học công lập chưa tự chủ có thể thu học phí tối đa từ 15,2 - 31,1 triệu đồng/năm, tăng từ 1,7 - 3,5 triệu đồng so với năm học trước, tùy theo từng khối ngành.
Các trường đại học công lập đã tự đảm bảo chi thường xuyên có mức học phí tối đa từ 30,4 - 62,2 triệu đồng/năm, tăng từ 3,4 - 7 triệu đồng so với trước. Các trường đại học công lập tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư sẽ thu học phí tối đa dao động từ 38 - 77,75 triệu đồng/năm tùy khối ngành, với mức tăng 4,25 - 8,75 triệu đồng.
Chia sẻ về vấn đề học phí, GS.TS Chử Đức Trình - Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, rất khó để xác định học phí hiện nay là cao hay thấp, nhưng thực tế mức thu hiện tại chưa đủ để bù đắp chi phí đào tạo của trường.
Theo ông Trình, ngoài duy trì hoạt động đào tạo, nhà trường còn phải tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, các phòng thí nghiệm và thực hành để nâng cao chất lượng đào tạo. Trong bối cảnh học phí vẫn là nguồn thu chính của các trường đại học, mức học phí quá thấp sẽ gây khó khăn lớn cho các trường.
Mở rộng đối tượng sinh viên được hỗ trợ
Việc tăng học phí của các trường đại học là một phần của lộ trình được Chính phủ triển khai. Tuy nhiên, trong bối cảnh khó khăn như hiện nay, khi thu nhập của người lao động vẫn thấp và chi phí ngày càng tăng cao, điều này khiến giấc mơ đại học của con em lao động và người dân trở nên khó khăn hơn. Thậm chí, với nhiều thí sinh hiện nay, dù chưa xét tuyển đại học nhưng đã lo học phí tăng cao.
Chị Lê Thị Ly (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) có con gái chị đang học lớp 11. Nhưng hiện tại, gia đình và con đã bắt đầu cân nhắc lựa chọn ngành học và trường đại học sao cho phù hợp với năng lực cũng như tình hình kinh tế gia đình.
Chị Ly cho hay, con gái chị có cá tính và độc lập nên gia đình trước nay không can thiệp quá nhiều vào việc học của con. Tuy nhiên, trước ngưỡng cửa quan trọng này, gia đình buộc phải có những định hướng và tư vấn để con có thể học tập thuận lợi, phù hợp với khả năng tài chính gia đình, tránh trường hợp đứt gánh giữa đường.
Chị Ly chia sẻ, chị là công nhân, còn chồng là lái xe tự do. Thu nhập của hai vợ chồng bấp bênh. Gia đình có 2 con, một cháu học năm cuối THPT và một cháu học bậc THCS. Khi biết học phí đại học tăng trong năm học 2025 - 2026 và có thể tăng tiếp các năm sau, gia đình chị rất lo lắng vì không biết sẽ xoay sở thế nào để lo cho con đi học.
Nguyễn Thủy Tiên - học sinh lớp 12 một trường tại quận Đống Đa (Hà Nội) cho biết, ngoài chọn ngành học theo sở thích và năng khiếu của bản thân, học phí cũng là yếu tố em phải cân nhắc khi lựa chọn ngành nghề trong tương lai. Bố mẹ em rất quan tâm đến việc học của em và đã có những tư vấn về ngành và trường học. Mặc dù bố mẹ cho em tự quyết định ngành nghề, nhưng em vẫn phải tính toán và chọn ngành sao cho phù hợp với điều kiện tài chính gia đình.
Chị Nguyễn Thị Phương (Hà Tĩnh) kể lại, gần 10 năm trước, khi con lớn của chị nhập học đại học, tổng học phí cho 4 năm học chỉ khoảng hơn 20 triệu đồng. Năm học 2024 - 2025, con út của gia đình chị mới nhập học một trường đại học tại Hà Nội và mức học phí cho ngành con học đã lên gần 30 triệu đồng/năm. Điều này đang vượt quá khả năng chi trả của gia đình làm nông như nhà chị.
TS. Lê Đông Phương - nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giáo dục Đại học, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam cho rằng, việc hỗ trợ sinh viên vay vốn học tập, cung cấp sinh hoạt phí hoặc miễn học phí cho sinh viên sư phạm cần được xem xét và mở rộng đối tượng thụ hưởng.
Chính sách tín dụng sinh viên từ năm 2022 cho phép vay tối đa 4 triệu đồng mỗi tháng, nhưng đối tượng được vay vẫn còn hạn chế và lãi suất vẫn khá cao. Vì vậy, lãnh đạo nhiều trường đại học đã đề xuất mở rộng đối tượng vay, không chỉ giới hạn ở hộ nghèo hoặc cận nghèo, mà còn bao gồm sinh viên từ các gia đình có thu nhập trung bình hoặc thấp. Nhà nước có thể hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ lãi suất để giảm bớt gánh nặng tài chính cho sinh viên.
TS. Phương cũng cho rằng, Nhà nước nên tăng cường sự tham gia của các ngân hàng thương mại vào các chương trình tín dụng sinh viên, với các điều kiện ưu đãi như lãi suất thấp hơn thị trường và thời gian trả nợ linh hoạt hơn.
Thay vì coi vay vốn đi học là một gánh nặng tài chính, sinh viên và xã hội cần nhận thức đây là một khoản đầu tư cho tương lai, giúp sinh viên có cơ hội tiếp cận giáo dục và phát triển sự nghiệp sau này.
