Theo Luật Đất đai 2024 và Nghị định số 102/2024/NĐ-CP ban hành ngày 30/7/2024 của Chính phủ, quy định chi tiết việc thi hành một số điều của Luật Đất đai, có những quy định cụ thể về việc gia hạn sử dụng đất tại Khoản 18 Điều 3, Khoản 3 Điều 172 của Luật Đất đai 2024 và Khoản 5 Điều 112 của Nghị định 102/2024/NĐ-CP.
Hạn cuối cùng là ngày 1/2/2025
Cụ thể, gia hạn sử dụng đất là việc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cho phép tiếp tục sử dụng đất khi thời hạn sử dụng theo mục đích đã hết, theo quy định của Luật Đất đai. Việc gia hạn này phải được thực hiện trong năm cuối của thời hạn sử dụng đất, ngoại trừ trường hợp quy định tại điểm a Khoản 1 Điều 172 Luật Đất đai.
Người sử dụng đất có nhu cầu gia hạn phải nộp hồ sơ ít nhất 6 tháng trước khi hết thời hạn sử dụng. Nếu quá thời hạn mà không nộp hồ sơ đề nghị gia hạn, người sử dụng đất sẽ không được gia hạn, trừ trường hợp bất khả kháng. Khi đó, cơ quan Nhà nước sẽ thu hồi đất theo quy định.
Trong trường hợp đất hết thời hạn sử dụng nhưng đến ngày Nghị định 102/2024/NĐ-CP có hiệu lực mà cơ quan Nhà nước chưa thu hồi đất, người sử dụng có thể nộp hồ sơ gia hạn trong vòng 6 tháng kể từ khi Nghị định có hiệu lực. Hạn chót cho việc này là ngày 1/2/2025, nếu sau ngày này người sử dụng đất không làm thủ tục gia hạn, Nhà nước sẽ tiến hành thu hồi đất, ngoại trừ trường hợp bất khả kháng.
Để đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ theo Luật Đất đai 2024 và Nghị định số 102/2024/NĐ-CP, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội yêu cầu các tổ chức, hộ gia đình, và cá nhân có thời hạn sử dụng đất đã hết hoặc còn dưới 1 năm cần liên hệ với Sở (đối với tổ chức) hoặc Phòng Tài nguyên và Môi trường tại quận, huyện, thị xã nơi có đất (đối với hộ gia đình, cá nhân) để được hướng dẫn thủ tục gia hạn.
Theo Điều 65 Nghị định 102, người sử dụng đất nông nghiệp theo quy định của Luật Đất đai 2024, nếu có nhu cầu xác nhận lại thời hạn sử dụng đất trên giấy chứng nhận đã cấp, sẽ thực hiện theo các bước sau:
Người sử dụng đất cần nộp văn bản đề nghị xác nhận lại thời hạn sử dụng đất theo Mẫu số 09 tại Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định 102, kèm theo giấy chứng nhận đã cấp tại cơ quan tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả theo quy định tại Khoản 1 Điều 12 của nghị định này. Nếu nộp hồ sơ tại UBND cấp xã nơi có đất, ủy ban này có trách nhiệm chuyển hồ sơ đến Văn phòng Đăng ký đất đai hoặc chi nhánh của văn phòng.
Văn phòng Đăng ký đất đai hoặc chi nhánh của văn phòng sẽ kiểm tra hồ sơ, xác nhận thời hạn tiếp tục sử dụng đất vào giấy chứng nhận đã cấp, hoặc cấp mới giấy chứng nhận nếu người sử dụng đất có nhu cầu. Đồng thời, cập nhật và chỉnh lý dữ liệu đất đai, hồ sơ địa chính, và trao lại giấy chứng nhận cho người sử dụng đất, hoặc gửi lại UBND cấp xã để trả cho người dân. Thời hạn thực hiện thủ tục này được UBND cấp tỉnh quy định, nhưng không quá 7 ngày làm việc.
Tránh tình trạng người dân hiểu sai luật
Trước đó, hồi đầu tháng 8, Sở Tài nguyên và Môi trường ở một số địa phương, bao gồm TP.HCM và Bình Dương cũng đã có văn bản gửi các cơ quan liên quan cũng như các tổ chức, hộ gia đình và cá nhân để hướng dẫn về việc gia hạn thời gian sử dụng đất đối với các trường hợp đất có thời hạn sử dụng.
Sau thông báo này, nhiều người dân đang sử dụng đất nông nghiệp có nguồn gốc do Nhà nước giao đất hoặc công nhận quyền sử dụng đất đã lo lắng và “ùn ùn” đi nộp hồ sơ gia hạn thời gian sử dụng đất vì lo sợ bị thu hồi. Tại một số phòng đăng ký đất đai,lượng người dân đến nộp hồ sơ xin gia hạn thời gian sử dụng đất tăng đột biến do chưa hiểu rõ quy định của pháp luật.
Theo đó, hướng dẫn này chỉ áp dụng đối với các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có nguồn gốc ký hợp đồng thuê đất với Nhà nước, hoặc đất được giao có tính tiền sử dụng đất, chẳng hạn như các doanh nghiệp thực hiện dự án trên đất sản xuất, kinh doanh.
Cả luật và nghị định đều loại trừ các trường hợp hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất nông nghiệp có nguồn gốc do Nhà nước giao đất hoặc công nhận quyền sử dụng đất mà không thu tiền sử dụng đất. Nói cách dân dã, đây là loại đất mà người dân tự tạo lập.
Đặc biệt, đối với những trường hợp này, luật mới không yêu cầu người dân phải làm thủ tục gia hạn như luật cũ. Thay vào đó, khi hết thời hạn, quyền sử dụng đất sẽ tự động được gia hạn. Người dân vẫn có thể thực hiện các quyền như mua bán, chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp và cập nhật biến động khi hết hạn sử dụng đất.
Luật Đất đai 2024 quy định, thời hạn giao đất, công nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp đối với cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp sử dụng đất trồng cây hằng năm, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối, đất trồng cây lâu năm, đất rừng sản xuất là rừng trồng trong hạn mức quy định tại điều 176 của luật này là 50 năm. Khi hết thời hạn sử dụng đất, thì được tiếp tục sử dụng đất theo thời hạn quy định này mà không phải làm thủ tục gia hạn.
Như vậy, các cá nhân đang sử dụng đất nông nghiệp hoặc đất khác có nguồn gốc do Nhà nước giao hoặc công nhận quyền sử dụng đất mà không thu tiền sử dụng đất sẽ không bị ảnh hưởng bởi việc gia hạn và thu hồi đất như các hướng dẫn từ các địa phương về gia hạn thời gian sử dụng đất.
