Hà Nội liên tiếp triển khai thêm các dự án nhà ở xã hội (NOXH), thu hút sự quan tâm của nhiều người có nhu cầu. Anh Thành Nam, một lao động tự do tại quận Hoàng Mai, cũng mong muốn nộp hồ sơ đăng ký mua. Nhắm đến dự án NOXH N01 Hạ Đình tại huyện Thanh Trì, vừa khởi công vào cuối năm ngoái, anh tìm hiểu thông tin trên các hội nhóm mạng xã hội và nhanh chóng nhận được nhiều lời mời tư vấn từ môi giới.
“Phí lấy căn” lên tới 1,2 tỷ đồng
Chưa kịp xác định mình có đủ điều kiện mua hay không, anh Nam đã được một môi giới giới thiệu gói dịch vụ trọn gói, với mức phí từ 50-70 triệu đồng mỗi hồ sơ. Người này cũng cảnh báo rằng tỷ lệ cạnh tranh rất cao, bởi dự án chỉ có 250 căn để bán và 110 căn cho thuê. Giá bán trung bình khoảng 25 triệu đồng/m², tức khoảng 1,75 tỷ đồng cho căn hộ 70m².
Cũng theo môi giới này, có một phương án chắc chắn là mua “suất ngoại giao” từ sàn giao dịch. Theo đó, người mua sẽ chắc chắn có suất nếu chịu chi thêm từ 800 triệu đến 1,2 tỷ đồng, tùy vị trí gọi là “phí lấy căn”. Số tiền chênh lệch này tương đương hơn nửa giá trị căn hộ.
Tương tự, chị Thu Hà, ngụ tại quận Long Biên, cũng đang tìm hiểu để nộp hồ sơ mua nhà tại dự án NOXH Thượng Thanh. Dù dự án chỉ mới được cấp phép vào cuối năm ngoái, nhiều môi giới đã rao bán suất mua ngoại giao với mức chênh hàng trăm triệu đồng.
Họ cảnh báo nếu tự nộp hồ sơ, tỷ lệ trúng bốc thăm sẽ rất thấp, đồng thời đề nghị chị Hà đặt cọc 200 triệu đồng để đảm bảo suất mua. Nếu sử dụng dịch vụ làm hồ sơ trọn gói, chi phí lên đến 300 triệu đồng và được chọn tầng, chọn căn.
Thời gian qua, Hà Nội liên tục phê duyệt và khởi công nhiều dự án NOXH , khiến nhu cầu đăng ký mua ngày càng tăng. Đặc biệt, Luật Nhà ở hiện hành đã mở rộng điều kiện mua, tạo cơ hội tiếp cận dễ dàng hơn cho nhiều đối tượng. Tuy nhiên, lợi dụng nhu cầu lớn, một số sàn giao dịch và môi giới đẩy mạnh việc rao bán suất mua với mức chênh lệch từ vài trăm triệu đến cả tỷ đồng, tùy vào tiến độ dự án.
Chẳng hạn, tại dự án N01 Hạ Đình, từ tháng 4 năm ngoái, suất mua đã được rao bán chênh 200-300 triệu đồng. Đến tháng 12/2024, khi dự án chính thức khởi công, mức chênh đã tăng thêm vài trăm triệu đồng.
Theo ông Nguyễn Hoàng Nam, Tổng giám đốc Công ty cổ phần G-Home, hiện tượng môi giới “bán chênh” suất mua NOXH không phải là mới. Do nguồn cung hạn chế trong khi lượng hồ sơ đăng ký quá lớn, tỷ lệ cạnh tranh cao là điều tất yếu. Ông dẫn chứng dự án NHS Trung Văn trước đó, khi mở bán đã có tới 1.300 hồ sơ tham gia bốc thăm nhưng chỉ 149 hồ sơ trúng, tương đương tỷ lệ 1/9. Chính vì thế, nhiều người sẵn sàng trả thêm từ 300-500 triệu đồng để đảm bảo suất mua.
Ông Long nhận định, đây là hệ quả tất yếu khi cung không đáp ứng đủ cầu, tương tự như nhiều loại hàng hóa khác, người mua sẵn sàng chi thêm để có được sản phẩm mong muốn.
Đề nghị Bộ Công an vào cuộc, xử lý nghiêm
Thực tế, những suất ngoại giao thường xuất hiện ngay từ khi dự án mới khởi công, đặt ra hàng loạt câu hỏi về tính minh bạch trong phân phối NOXH . Tại sao môi giới bất động sản lại có sẵn căn hộ để bán? Những suất mua này đến từ đâu và vì sao chúng có thể được giao dịch với mức chênh lệch lên đến hàng trăm triệu, thậm chí cả tỷ đồng? Người mua khi đặt cọc một số tiền lớn cho bên trung gian có thể gặp phải những rủi ro nào?
Nếu không có biện pháp kiểm soát chặt chẽ, NOXH có nguy cơ rơi vào tay những người có khả năng chi tiền chênh thay vì những người thực sự cần hỗ trợ. Đáng lo ngại hơn, có nhiều trường hợp dù không thể đảm bảo suất mua cho khách, sàn giao dịch và môi giới vẫn không hoàn trả tiền cọc ban đầu. Một số cá nhân còn lách luật bằng các hợp đồng tư vấn pháp lý hay hỗ trợ hồ sơ, khiến người mua đối diện với nguy cơ mất trắng khoản tiền chênh nộp ngoài.
Tại hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn và thúc đẩy phát triển NOXH diễn ra ngày 6/3, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh rằng dù việc xây dựng NOXH đã có những chuyển biến tích cực, song kết quả đạt được vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng.
Theo đó, Thủ tướng đã đề ra 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm cho các bộ, ngành và địa phương, trong đó đáng chú ý là yêu cầu thành lập Quỹ nhà ở quốc gia. Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc được giao chỉ đạo Bộ Tài chính hoàn thành việc lập quỹ này trong tháng 3/2025. Ngân hàng Nhà nước cũng được chỉ đạo không tính tín dụng cho vay NOXH vào "room" tín dụng của các ngân hàng, giúp người dân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn hơn.
Bên cạnh đó, Thủ tướng yêu cầu danh sách người được mua, thuê mua, thuê NOXH phải được phê duyệt trên cơ sở dữ liệu dân cư tích hợp với các tiêu chuẩn, tiêu chí rõ ràng. Đồng thời, Bộ Công an sẽ vào cuộc để xử lý nghiêm các vụ việc lừa đảo và vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này.
Với các địa phương, Thủ tướng yêu cầu những dự án đã khởi công phải được đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo hoàn thành và đưa vào sử dụng ngay trong năm 2025. Riêng Hà Nội và TP.HCM, thay vì chỉ tiêu lần lượt gần 67.000 và 45.000 căn như hiện tại, mỗi địa phương sẽ phải hoàn thành ít nhất 100.000 căn hộ vào năm 2030.
Trước đó, ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính – Ngân sách, tình trạng trục lợi từ NOXH phổ biến là do chế tài xử phạt đối với các hành vi này vẫn chủ yếu dừng ở mức xử lý hành chính với khung phạt còn thấp, chưa đủ sức răn đe so với lợi nhuận mà môi giới có thể thu về.
Trước thực trạng này, các chuyên gia đề xuất Sở Xây dựng cần công khai danh sách những người được duyệt mua NOXH nhằm đảm bảo tính minh bạch, công bằng và đúng đối tượng. Đồng thời, cơ quan quản lý cần đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, giám sát các sàn giao dịch và môi giới vi phạm, kiên quyết xử lý những trường hợp trục lợi bất hợp pháp. Về phía chủ đầu tư, họ cần chủ động tiếp nhận và giải quyết phản ánh từ người dân để kịp thời ngăn chặn các hành vi tiêu cực.
