TP. HCM: Lời giải nào cho tiêu chuẩn phòng cháy chữa cháy tại những khu trọ trong hẻm nhỏ?

Những khu trọ khó tiếp cận chữa cháy

Trên đường Kha Vạn Cân (TP. Thủ Đức, TP. HCM) có nhiều con hẻm mà xe máy chỉ thể đi chậm, đôi lúc còn phải dừng do đường quanh co hoặc phải tránh phương tiện hướng ngược lại bởi lối đi hẹp. Điểm đáng nói, trong những con hẻm này tồn tại nhiều khu trọ đông người.

Bà Nguyễn Thị Minh (64 tuổi) là chủ nhà của 12 phòng trọ trong một con hẻm như vậy. Bà cho biết không gian di chuyển trong hẻm vốn đã hạn chế, lại thường xuyên bị lấn chiếm bởi chậu cây và xe máy. Nếu không may xảy ra sự cố, đặc biệt là cháy nổ, rất nguy hiểm vì không biết chạy đi đâu, mà lực lượng cứu hộ bên ngoài cũng khó tiếp cận để xử lý.

Theo bà Minh, nếu đối chiếu với Quyết định 101/2024 của TP. HCM, quy định về điều kiện cấp phép xây dựng căn hộ cho thuê, nơi kinh doanh của bà không đáp ứng được yêu cầu.

Quy định mà bà Minh đề cập liên quan đến điều kiện đường giao thông để phương tiện chữa cháy tiếp cận tại các khu vực có nhà ở nhiều tầng, nhiều căn hộ trên địa bàn TP. HCM. Đây là nội dung triển khai cụ thể theo điều 57, Luật Nhà ở 2023.

Cụ thể, nhà ở từ 2 tầng trở lên với quy mô dưới 20 căn hộ, nếu thiết kế để cho thuê (chung cư mini) thì đường giao thông phải đảm bảo các tiêu chuẩn: Chiều rộng thông thủy tối thiểu 3,5m, chiều cao thông thủy ít nhất 4,5m và luôn thông thoáng.

Ngoài ra, mặt đường cần chịu được tải trọng của các phương tiện chữa cháy và cứu nạn cứu hộ do cơ quan cảnh sát PCCC quy định. Các tiêu chuẩn này nhằm đảm bảo giao thông phục vụ chữa cháy luôn thông suốt, an toàn và có thể tiếp cận trực tiếp vị trí nhà ở.

Thực tế, tại TP. HCM, nhiều nhà ở riêng lẻ được cải tạo thành phòng cho thuê, gắn mác chung cư mini, được chính quyền địa phương ví như "quả bom nổ chậm". Nguyên nhân là do số lượng người thuê quá đông trong khi hạ tầng kỹ thuật và hệ thống PCCC không đảm bảo.

Nhiều căn hộ nhỏ còn được xây thêm gác để tăng diện tích sử dụng, phục vụ nhu cầu nhà ở của người lao động. Thậm chí, nhiều cơ sở cho thuê hàng chục phòng lại nằm sâu trong những con đường nhỏ, qua các khu chợ đông đúc, gây trở ngại lớn cho công tác cứu hộ và PCCC.

Mới đây, Công an Quận 12 đã ban hành công văn công khai danh sách 24 cơ sở nhà trọ vi phạm quy định về PCCC trên địa bàn. Phần lớn các cơ sở vi phạm này là nhà cao từ 4 - 6 tầng, tập trung tại các phường Tân Thới Nhất (8 cơ sở), Thạnh Lộc (5 cơ sở), An Phú Đông (5 cơ sở) và Đông Hưng Thuận (2 cơ sở).

Công an Quận 12 yêu cầu các chủ nhà trọ khẩn trương khắc phục vi phạm trước ngày 30/3/2025, nếu không sẽ phải ngừng hoạt động cho đến khi đạt yêu cầu. Đồng thời, người dân được khuyến cáo chuyển đến nơi ở khác đảm bảo điều kiện PCCC, tránh những rủi ro có thể ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe và tài sản. Cơ quan chức năng cũng sẽ hạn chế xác nhận cư trú tại các cơ sở vi phạm này để bảo vệ an toàn cộng đồng.

Linh hoạt với đặc điểm thực tế của từng khu vực

Liên quan đến vấn đề PCCC, kiến trúc sư Trương Nam Thuận - Công ty CP Tư vấn Đầu tư Thiên Nam Anh nhận định, Quyết định 101/2024 quy định về đường giao thông phục vụ chữa cháy có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm an toàn PCCC tại TP. HCM. Tuy nhiên, việc áp dụng quy định này tại thành phố gặp nhiều thách thức, đặc biệt ở các khu vực trung tâm lâu đời như quận 1, 3, 4, 5, 8. Bởi những nơi này hẻm chỉ rộng khoảng 2 - 3 m, không đạt chiều rộng mặt đường thông thủy tối thiểu 3,5 m theo yêu cầu. Nếu xảy ra hỏa hoạn, việc triển khai xe chữa cháy gặp trở ngại, ảnh hưởng đến công tác cứu hộ.

Mặc dù quy định mang lại lợi ích về mặt an toàn, nhưng ở những khu vực có hạ tầng chật hẹp và không đồng bộ, việc áp dụng cứng nhắc dường như chưa thực sự phù hợp. Để đảm bảo tính khả thi, ông Thuận đề xuất các cơ quan chức năng nên điều chỉnh linh hoạt, kết hợp nâng cấp hạ tầng với các giải pháp sáng tạo về công nghệ và quản lý. Vai trò của cộng đồng và nhà đầu tư cũng rất quan trọng trong việc cải thiện hệ thống PCCC tại các đô thị lớn.

Ông Thuận gợi ý nên áp dụng các tiêu chuẩn phù hợp với đặc điểm thực tế của từng khu vực. Chẳng hạn, ở những hẻm nhỏ, có thể sử dụng xe chữa cháy mini, vòi chữa cháy di động, hoặc triển khai hệ thống chữa cháy tự động. Đối với khu vực quy hoạch mới, cần thực hiện nghiêm ngặt các tiêu chuẩn để bảo đảm hạ tầng đồng bộ ngay từ đầu.

Ngoài ra, ông nhấn mạnh việc xây dựng hệ thống trụ nước chữa cháy tại các khu vực đông dân cư, đặc biệt những nơi xe chữa cháy khó tiếp cận. Hệ thống này giúp lính cứu hỏa sử dụng vòi dài để chữa cháy từ xa, tăng khả năng ứng phó trong tình huống khẩn cấp.