Nhóm lao động học vấn thấp, thiếu tay nghề nguy cơ mất việc cao
Mới đây, Cục Việc làm (Bộ Lao động Thương binh Xã hội, nay là Bộ Nội vụ) thông tin, thị trường lao động trong năm 2025 sẽ chứng kiến nhiều biến động. Nhóm lao động có học vấn thấp, thiếu tay nghề sẽ đối mặt với nguy cơ mất việc tăng cao, thu nhập giảm sút.
Cụ thể, Cục Việc làm nhận định, năm 2025 là một năm đầy kỳ vọng và cơ hội để nền kinh tế Việt Nam bứt phá, khi đất nước tiếp tục là điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư nước ngoài trong khu vực và toàn cầu.
Tuy nhiên, trong bối cảnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế và việc ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, thị trường lao động sẽ đối diện với nhiều thách thức. Lao động không có trình độ có nguy cơ mất việc làm, trong khi thu nhập của họ có thể giảm sút.
Lực lượng lao động cũng có thể giảm khi người lao động rời bỏ thị trường do cơ hội việc làm bị thu hẹp, khi sản xuất và kinh doanh chuyển sang mô hình sử dụng máy móc tự động và công nghệ AI.
Thách thức lớn nhất là khả năng chuyển đổi nghề nghiệp của người lao động còn hạn chế, trong khi thông tin về thị trường lao động vẫn còn thiếu. Kỹ năng và trình độ của người lao động chưa đáp ứng được sự thay đổi của cơ cấu việc làm.
Ông Vũ Quang Thanh - Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội cho hay, nhu cầu tuyển dụng trong năm 2025 sẽ chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực công nghệ, số hóa, ứng dụng AI và tự động hóa.
Sự gia tăng mạnh mẽ của các doanh nghiệp trong việc nâng cấp công nghệ, chuyển đổi số và ứng dụng AI, tự động hóa vào hoạt động sản xuất kinh doanh đã tạo ra nhu cầu tuyển dụng lớn trong các lĩnh vực kỹ thuật số và môi trường - xã hội - quản trị.
Bên cạnh đó, nhu cầu lao động cũng gia tăng trong các ngành công nghiệp chế biến chế tạo, năng lượng, vận tải và logistics, nông nghiệp chất lượng cao, y tế và chăm sóc sức khỏe. Đây là những ngành nghề giúp người lao động dễ dàng tìm kiếm công việc với chế độ đãi ngộ hấp dẫn.
Đặc biệt, trong năm 2025, Hà Nội sẽ tập trung phát triển các ngành công nghệ cao, công nghệ xanh và dịch vụ giá trị gia tăng. Cải cách cơ sở hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông, cùng với các cải thiện trong hệ thống tài chính, bao gồm thị trường vốn và các ưu đãi thuế cho đổi mới sáng tạo, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển này.
Tuy nhiên, sự phục hồi chậm chạp của các nền kinh tế lớn, tỷ lệ lạm phát cao tại nhiều quốc gia và sự thay đổi mạnh mẽ trong chính sách thuế quan của Hoa Kỳ có thể tác động tiêu cực đến sự tăng trưởng kinh tế - xã hội trong thời gian tới.
Cắt giảm chi tiêu để bớt áp lực
Công việc bấp bênh, dẫn tới kinh tế khó khăn cùng vật giá leo thang đã tác động mạnh mẽ đến đời sống của các gia đình, đặc biệt là tại các đô thị lớn, nơi áp lực tài chính càng thêm nặng nề.
Chị Lê Thị Thanh Hiền (quận Tân Bình, TP. HCM) chia sẻ, mỗi sáng thức dậy, chị đã phải lo lắng về tiền nhà, tiền điện, tiền nước và chi phí ăn uống hàng ngày. Không giống như ở quê có thể tự trồng rau hay nuôi thêm gà, cá… để cải thiện bữa ăn. Ở thành phố, mỗi món ăn, dù chỉ là một mớ rau tươi hay vài quả trứng đều phải bỏ tiền ra mua.
Giữa gánh nặng tài chính, nhiều gia đình đã chủ động tính toán lại, lên kế hoạch chi tiêu dài hạn. Một trong những giải pháp phổ biến là cắt giảm các khoản chi tiêu không cần thiết như uống cà phê ngoài quán hay ăn uống tại nhà hàng. Tuy nhiên, mục tiêu của họ không phải là quá tiết kiệm đến mức "khổ sở", mà là chi tiêu hợp lý, vừa đủ.
Gia đình chị Nguyễn Thị Mai (TP. HCM) là một ví dụ, dù cắt giảm nhiều khoản chi tiêu, nhưng khẩu phần ăn của gia đình vẫn đầy đủ dưỡng chất với thịt, cá, trứng và sữa tươi. Vào mỗi dịp cuối tuần, cả gia đình chị vẫn cố gắng dành thời gian đi chơi, có thể tham quan Thảo Cầm Viên Sài Gòn hay dạo phố đi bộ Nguyễn Huệ.
Chị Mai chia sẻ, giảm bớt chứ không phải cắt bỏ hoàn toàn và chọn lựa các hình thức giải trí phù hợp với khả năng tài chính cũng là cách để giảm bớt cảm giác khó khăn, từ đó cuộc sống trở nên dễ chịu hơn.
Gần 2 năm qua, chị Trần Thị Ngọc (quận Tân Phú, TP. HCM) đã phải gánh vác toàn bộ chi tiêu của gia đình khi chồng chị bị thất nghiệp. Chị phải chi trả tiền nhà, chi tiêu sinh hoạt, học phí của 2 con nhỏ, bảo hiểm nhân thọ 4 triệu đồng... Để trang trải, ngoài công việc chính tại công ty, chị còn nhận làm thêm đủ việc.
Chị Linh cho biết, chồng chị phụ trách việc đưa đón và dạy học cho các con. Chị phải lo phần còn lại. Để tiết kiệm chi phí, tôi đã chủ động cắt giảm việc ăn uống bên ngoài, nấu cơm mang theo lên công ty.
Cũng trong tình cảnh khó khăn, anh Phạm Văn Tuân (quận Gò Vấp, TP. HCM) cho biết đã cùng vợ lên kế hoạch cắt giảm chi tiêu không cần thiết để giảm bớt áp lực tài chính. Anh thường xuyên “săn” hàng giảm giá và khuyến mãi tại các siêu thị, hoặc đặt mua số lượng lớn chung với bạn bè để hưởng ưu đãi giá tốt. Theo anh Tuân, nếu chi tiêu hợp lý, mỗi tháng gia đình anh cũng có thể tiết kiệm khoảng 3 triệu đồng.
Nhiều chuyên gia khuyến nghị, các gia đình nên ưu tiên chi tiêu cho các nhu cầu thiết yếu như ăn uống, y tế, giáo dục. Bên cạnh đó, mỗi gia đình cần lập kế hoạch chi tiêu hàng tháng và dành một khoản dự phòng cho những tình huống khẩn cấp như ốm đau hay bệnh tật.
Với những món hàng xa xỉ hoặc dịch vụ tiêu tốn nhiều tiền, các thành viên trong gia đình nên cân nhắc cắt giảm. Song song đó, mỗi người cũng cần đầu tư nâng cao kỹ năng nghề nghiệp để tăng thu nhập, cũng như trau dồi kỹ năng mềm và tự học để nâng cao trình độ.