Sa thải nhân sự sẽ ngày càng gia tăng
"3 vàng 4 bạc" từng là một kinh nghiệm phổ biến trong cộng đồng lao động, được nhiều người truyền tai nhau như một lời khuyên về thời điểm lý tưởng để tìm việc và nhảy việc. Cụ thể, đây là khoảng thời gian tháng 3 và tháng 4, được cho là "thời điểm vàng" để ứng viên tìm kiếm cơ hội mới, và doanh nghiệp cũng đang cần tuyển dụng nhân sự mới. Tuy nhiên, thời điểm này đã gần cuối tháng 2, thị trường lao động vẫn khá ảm đạm.
Sau 2 năm diễn ra tình trạng cắt giảm việc làm trong nhiều lĩnh vực, ngay đầu năm 2025 tiếp tục chứng kiến làn sóng sa thải và giảm biên chế lan rộng do sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo (AI). Điển hình như trong ngành Ngân hàng.
Đến cuối năm 2024, BIDV vẫn giữ vị trí ngân hàng có số lượng nhân viên lớn nhất với 26.069 người. Tuy nhiên, khác với xu hướng tuyển dụng mạnh mẽ trước đây (tăng khoảng 2.800 nhân sự mỗi năm), trong năm 2024, ngân hàng này đã tiến hành cắt giảm 1.107 nhân sự. Đây là đợt cắt giảm nhân sự mạnh mẽ nhất của BIDV trong gần một thập kỷ qua, tính từ năm 2017 (giảm 200 người).
Tương tự, 3 trong số 11 ngân hàng có quy mô nhân sự trên 10.000 người đã thực hiện tinh giảm nhân sự trong năm 2024. Báo cáo tài chính quý IV/2024 của Sacombank cho thấy số lượng nhân viên cuối năm 2024 là 17.058 người, giảm 354 người so với cuối năm 2023. So với mức cao nhất vào năm 2019, Sacombank đã giảm hơn 1.000 nhân sự trong 5 năm qua.
ACB giảm 377 nhân viên, còn 12.847 người. Trong khi VIB ghi nhận 476 nhân viên nghỉ việc, giảm xuống còn 11.323 người.
Ở các ngân hàng có quy mô nhân sự dưới 10.000 người, TPBank, Nam A Bank, ABBank và Kienlongbank cũng đã giảm từ 50 - 60 nhân sự trong năm qua.
Có thể thấy, trong năm 2024, các ngân hàng không còn tập trung tuyển dụng số lượng lớn như trước đây, mà thay vào đó, quy mô nhân sự của nhiều ngân hàng có xu hướng giảm hoặc giữ nguyên. Các ngân hàng tuyển thêm nhân sự nhưng số lượng hầu hết dưới 1.000 người.
Trước làm sóng này, tiến sĩ Bùi Thanh Luân - Giám đốc Công ty TNHH Cơ điện tử Hiệp Phát và giảng viên Trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia TP.HCM nhận định, xu hướng các tập đoàn và doanh nghiệp, đặc biệt là trong ngành công nghệ, sa thải nhân sự sẽ ngày càng gia tăng do sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI).
Việc sa thải nhân sự trong các doanh nghiệp nhằm tinh gọn bộ máy nhân sự, tăng cường đầu tư vào công nghệ và tối ưu hóa mô hình kinh doanh. Một ví dụ điển hình là Lazada, với lực lượng lao động lên đến 10.000 người tại 6 quốc gia gồm Việt Nam, Philippines, Indonesia, Thái Lan, Malaysia và Singapore. Để nâng cao hiệu quả hoạt động, Lazada đã phải thực hiện tái cơ cấu và điều chỉnh tổ chức nhân sự, nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững.
Việc tinh gọn bộ máy và tập trung phân bổ nguồn lực, tối ưu hóa một số chức năng vận hành giúp doanh nghiệp đưa ra các quyết định nhanh chóng và thực hiện chúng hiệu quả hơn.
Trong khi đó, nhiều chuyên gia cũng đánh giá, trước bối cảnh thương mại điện tử phải đối mặt với nhiều áp lực từ biến động kinh tế vĩ mô đến sự thay đổi của thói quen người tiêu dùng, đây là một sự chuyển mình cần thiết, dù không phải là biện pháp mong muốn.
Làn sóng sa thải sẽ giúp điều chỉnh thị trường lao động theo đúng bản chất của nền kinh tế thị trường, tạo cơ hội cho những lao động có tay nghề cao, làm việc trong các ngành công nghệ tiên tiến và dịch vụ chuyên nghiệp phát triển mạnh mẽ hơn.
Nâng cấp bản thân, theo kịp nhịp công việc
Trước tình hình biến động của thị trường, người lao động cần làm gì? Không ít lao động trẻ đang chuyển hướng sang công việc tự do, đặc biệt trong các lĩnh vực kinh doanh và dịch vụ.
Nguyễn Thị Mai (TP. HCM) đã tốt nghiệp cao đẳng được một năm, hiện đang thử sức với nhiều công việc tự do. Cô chia sẻ mình đã thực tập tại một công ty và được giữ lại làm việc. Tuy nhiên, khi doanh nghiệp gặp khó khăn, những nhân sự ít kinh nghiệm như cô bị cắt giảm giờ làm. Nhận thấy tình hình không khả quan, Mai quyết định nghỉ việc, học thêm các kỹ năng mới và chuyển sang kinh doanh trực tuyến.
Với số vốn ban đầu ít ỏi, cô bắt đầu nhập hàng số lượng nhỏ và bán qua nhiều kênh để khảo sát nhu cầu khách hàng. Sau khi có lượng đơn ổn định, cô tiếp tục nhập thêm phụ kiện thời trang để bán vào ban ngày, còn ban đêm làm việc ngoài giờ tại một cửa hàng tiện lợi gần nhà, kiếm thêm khoảng 100.000 - 120.000 đồng/ca. Cuối tuần, Mai còn đăng ký làm nhân viên phục vụ tiệc cưới tại nhà hàng.
Công việc tự do giúp Mai có sự linh hoạt về thời gian, chủ động trong việc học tập và sắp xếp cuộc sống cá nhân. Cô bộc bạch, dù công việc không có chế độ ổn định như trước, nhưng thu nhập có thể tăng dần nếu sáng tạo trong kinh doanh và kiên trì tạo ra những nội dung hấp dẫn.
Còn Đặng Minh Phú (TP. HCM) ngoài công việc chính làm lập trình viên, anh còn làm thêm 2 - 3 công việc khác để giúp gia đình trang trải chi tiêu. Anh chia sẻ đã từng thất nghiệp khoảng 4 tháng trước khi tìm được công việc phù hợp với chuyên ngành tại công ty hiện tại, sau khi bị công ty cũ cắt giảm nhân sự. Dù lương cơ bản hiện tại giảm khoảng 15% so với trước đây, nhưng anh chấp nhận để giữ lại tay nghề. Ngoài ra, anh còn chủ động làm thêm công việc mùa vụ để đảm bảo thu nhập, nhất là khi sống ở thành phố lớn có chi phí sinh hoạt cao.
Nhiều chuyên gia trong lĩnh vực đưa ra lời khuyên, trước tiên, người lao động cần có năng lực chuyên môn vững chắc. Đây là yếu tố cơ bản để đánh giá hiệu quả công việc. Ngay cả khi gặp tình huống xấu nhất như bị sa thải, bạn có năng lực tốt, cơ hội công việc mới sẽ đến rất nhanh.
Tiếp theo, người lao động cần không ngừng học hỏi và phát triển các kỹ năng. Điều này không chỉ bao gồm kỹ năng mềm để phát triển bản thân một cách toàn diện mà còn các kỹ năng bổ trợ cho công việc chuyên môn. Quan trọng nhất là phải chủ động học hỏi và không được phép chủ quan.
Ngoài ra, sự nhanh nhạy và khả năng cập nhật thông tin cũng rất quan trọng. Điều này không có nghĩa là bạn phải chạy theo mọi xu hướng mới nhất trên mạng xã hội hay những sản phẩm công nghệ mới. Nhưng bạn phải cập nhật những xu hướng trong công việc và ngành nghề của mình, từ đó cải thiện bản thân để đáp ứng nhu cầu công việc. Nếu làm được điều này, bạn sẽ có khả năng duy trì vị trí của mình. Còn nếu không, việc bị đào thải là điều khó tránh khỏi.
