Trong báo cáo gửi Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề, chất vấn lĩnh vực xây dựng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, việc triển khai gói hỗ trợ tín dụng ưu đãi 120.000 tỉ đồng cho vay ưu đãi phát triển nhà ở xã hội (NOXH), nhà ở công nhân được kỳ vọng góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây 1 triệu căn NOXH đến năm 20230.
Hiện, có thêm 2 ngân hàng thương mại tham gia gói này với số tiền 5.000 tỷ đồng mỗi ngân hàng. Điều này đồng nghĩa với việc, giá trị gói vay ưu đãi tăng lên 130.000 tỉ đồng. Tuy nhiên, đến nay, kết quả giải ngân gói tín dụng này vẫn còn rất thấp, khoảng 1.144 tỉ đồng, chưa được 1% giá trị gói. Trong số này, có khoảng 1.133 tỉ đồng cho chủ đầu tư tại 11 dự án, còn lại là người mua nhà.
Nguyên nhân chính là do, việc công bố danh mục nhà ở xã hội đủ điều kiện vay còn hạn chế. Một số chủ đầu tư không đủ điều kiện để cấp tín dụng, không có tài sản khác để thực hiện đảm bảo tín dụng, đã vay tại các tổ chức tín dụng khác…Bên cạnh đó, lãi vay của gói 120.000 tỉ đồng vẫn cao, ở mức 8% với chủ đầu tư và 7,5% với người mua nhà (thấp hơn 1,5 – 3,5% lãi vay thương mại), thời hạn vay cũng ngắn chỉ khoảng 3-5 năm.
Từ những thực tế này, Bộ Xây dựng đề nghị Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nghiên cứu gói vay ưu đãi mới cho người mua NOXH, lãi suất thấp hơn 3-5% lãi suất vay thương mại, kỳ hạn vay 10-15 năm. Bộ cho rằng, gói ưu đãi này sẽ tạo động lực cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp vay được tiền mua nhà.
Trước đó, hồi đầu năm 2023, Bộ Xây dựng cùng từng đề xuất gói tín dụng 110.000 tỉ đồng với các ngân hàng thương mại để cho vay dự án NOXH, nhà ở công nhân theo hình thức tái cấp vốn (tương tự gói 30.000 tỉ đồng trong giai đoạn 2013-2016). Theo đó, mức lãi suất vay ưu đãi khoảng 4,8-5%/năm, thời hạn vay tối đa 25 năm.Tuy nhiên sau đó, Bộ đã bỏ đề xuất này.
Trước đề xuất này của Bộ Xây dựng, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao NHNN nghiên cứu.
Cũng theo Bộ Xây dựng, đến nay đã có 30 địa phương công bố danh mục 72 dự án đủ điều kiện vay gói 120.000 tỉ đồng. Trong đó, Hà Nội TP.HCM và Bắc Ninh đều có 6 dự án, Bình Định có 5 dự án… Về kết quả phát triển NOXH, số dự án NOXH đang triển khai trên cả nước đã ghi nhận 503 dự án, tăng thêm 4 dự án trong 2 tháng gần đây. Trong số này, có 75 dự án hoàn thành với gần 40.000 căn, tăng hơn 1.700 căn tại 3 dự án.
Tuy nhiên, Bộ Xây dựng cũng cho biết, tại nhiều địa phương, việc phát triển NOXH còn nhiều hạn hạn chế, nhiều nơi có tỷ lệ triển khai thấp so với mục tiêu dự án. Nhiều tỉnh, thành phố chưa xác định rõ nhu cầu đất xây NOXH để làm cơ sở quy hoạch quỹ đất, dẫn đến doanh nghiệp gặp khó trong tiếp cận đất đai.
Do đó, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh đề nghị các bộ Công an, Quốc phòng, mỗi bộ hoàn thành 5.000 căn nhà ở xã hội, Tổng liên đoàn Lao động Việt Nam xây 2.000 căn trong năm nay. Bộ Tài chính cũng cần xây dựng phương án phát hành trái phiếu chính phủ để hỗ trợ lãi suất cho phân khúc này.
Ngoài ra, để cải thiện nguồn cung NOXH, các chuyên gia cho rằng cần thu hút thêm nhiều doanh nghiệp tham gia với chính sách ưu đãi hấp dẫn. Có thể kể đến như việc tăng thêm lợi nhuận định mức lên 15% thay vì 10% như trước đây; cho doanh nghiệp tự tạo lập quỹ đất; được thế chấp bằng chính dự án NOXH khi vay vốn (hiện dự án NOXH được miễn tiền sử dụng đất nên không được thế chấp)…
