Thống kê từ Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, năm 2021, doanh thu phí bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự (TNDS) với chủ xe cơ giới đạt gần 3.950 tỷ đồng. 9 tháng đầu năm 2022, doanh thu này ở mức 3.221 tỷ đồng và sang năm 2023 ở mức 4.342 tỷ đồng. Doanh thu phí bảo hiểm bắt buộc TNDS tăng đều qua các năm, nhưng tỷ lệ bồi thường của bảo hiểm bắt buộc TNDS xe cơ giới lại rất thấp. Như năm 2022, tỷ lệ bồi thường chỉ đạt 17,4%, tương đương 562 tỷ đồng và năm 2023 ở mức 21,8% tương ứng 948 tỷ đồng.
So sánh với bảo hiểm xe cơ giới tự nguyện, con số này chỉ bằng 1/3. Tỷ lệ bồi thường của bảo hiểm xe cơ giới tự nguyện năm 2022 ở mức 56,7% và tăng lên 62,4% vào năm 2023.
Trước những bất cập này, đoàn Đại biểu Quốc hội một số địa phương đã từng kiến nghị Bộ Tài chính xem xét bỏ quy định mua bảo hiểm bắt buộc đối với xe. Cử tri cũng kiến nghị Chính phủ xem xét sửa đổi quy định theo hướng không bắt buộc mua bảo hiểm hoặc quy định thủ tục chi trả bảo hiểm đơn giản nhất để người dân được thuận lợi hơn trong việc hưởng bảo hiểm này.
Chị Nguyễn Hạnh Ngân (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) chia sẻ, việc bỏ quy định mua bảo hiểm bắt buộc với xe máy là cần thiết. Lý do được chị Ngân đưa ra là thủ tục bồi thường phức tạp, gây khó khăn cho người thụ hưởng và đa số chủ phương tiện mua bảo hiểm chỉ để đối phó với lực lượng chức năng. Bảo hiểm xe máy là bảo hiểm trách nhiệm dân sự thì nên để người dân tự nguyện tham gia thay vì bắt buộc như hiện nay.
Anh Nguyễn Thanh An cũng đồng quan điểm khi cho rằng, chuyển từ bảo hiểm xe máy bắt buộc sang tự nguyện sẽ giúp các đơn vị bảo hiểm nâng cao chất lượng phục vụ. Nên để người dân tự nguyện tham gia chứ không phải mua bảo hiểm để tránh bị phạt hành chính.
Còn anh Trịnh Quỳnh (Hà Nội) bộc bạch, mua bảo hiểm bắt buộc với xe máy chỉ để tránh bị phạt khi lực lượng chức năng kiểm tra chứ cũng không mong ngóng gì vào việc được chi trả bồi thường bởi bản thân anh đã có trải nghiệm rồi. Anh Quỳnh cho biết, năm 2023, anh có va chạm với một cụ ông đi sang đường. Lúc xảy ra tai nạn, anh đã gọi điện báo cho công ty bảo hiểm. Nhân viên bảo hiểm dặn giữ nguyên hiện trường, chờ nhân viên tới xác nhận.
Tuy nhiên, phải 1 tiếng sau mới có nhân viên bảo hiểm đến hiện trường. Lúc này, anh đã phải cho xe vào bên đường để tránh ùn tắc giao thông và đưa cụ ông đi cấp cứu. Sau đó, các thủ tục bảo hiểm cũng rất loằng ngoằng nên anh đã tự bỏ tiền túi ra đền bù tiền thuốc thang cho nạn nhân.
Thông tin từ Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), hiện nay tỷ lệ bồi thường của bảo hiểm bắt buộc TNDS chủ xe cơ giới thấp hơn rất nhiều so với các loại bảo hiểm bắt buộc khác. Về mặt tổng lợi ích cho xã hội, bảo hiểm bắt buộc với xe máy không bảo đảm nguyên tắc lợi ích lớn hơn chi phí.
VCCI đã đề nghị Bộ Tài chính thu hẹp phạm vi chủ thể có nghĩa vụ bắt buộc mua bảo hiểm trách nhiệm xe cơ giới, theo hướng loại trừ xe máy. Việc mua bảo hiểm xe máy, bao gồm cả bảo hiểm trách nhiệm dân sự và các loại bảo hiểm khác, sẽ dựa trên sự tự nguyện thoả thuận của các bên.
Trước những ý kiến trên, đại diện Bộ Tài chính cho biết, thông lệ quốc tế đến bây giờ, chưa nước nào bỏ bảo hiểm xe máy. Ở nước ta, số vụ tai nạn giao thông do xe gắn máy, mô tô 2 bánh chiếm khoảng 70% tổng số vụ tai nạn đường bộ. Hậu quả của các vụ tai nạn giao thông không chỉ thiệt hại tới nạn nhân, chủ xe, mà còn ảnh hưởng chung đến toàn xã hội. Bộ Tài chính đã đơn giản thủ tục bồi thường với xe máy tại Nghị định số 67/2023/NĐ-CP. Theo đó, hồ sơ, thủ tục bồi thường đã được cắt giảm 2/5 tài liệu chứng minh thiệt hại về sức khỏe, tính mạng so với quy định trước đây.
