Thống kê của Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cho biết, hiện thành phố đang có gần 200 hồ sơ dự án tồn đọng chưa xác định được giá đất cụ thể, gồm cả những hồ sơ xác định giá để thực hiện nghĩa vụ tài chính lần đầu và những hồ sơ phải xác định nghĩa vụ tài chính bổ sung do thay đổi chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc.
Diễn biến này kéo theo việc hàng trăm dự án rơi vào tình trạng “đóng băng” hoặc tạm dừng thủ tục pháp lý. Chưa kể, có gần 80.000 nền đất và căn hộ chung cư chưa được cấp giấy chứng nhận do cùng lý do chưa xác định được giá đất để thực hiện nghĩa vụ tài chính.
Theo Sở TN&MT TP.HCM, bên cạnh việc nhiều dự án chưa thể triển khai, hoàn thiện về mặt pháp lý để tăng thêm nguồn cung căn hộ, đáp ứng nhu cầu nhà ở của người dân còn gây lãng phí nguồn lực đất đai, chậm tiến độ thu ngân sách Nhà nước. Đồng thời làm tăng chi phí đầu tư, kéo giá bất động sản tăng, vượt khả năng chi trả của người mua nhà, khiến tình hình nhà ở đô thị vốn còn hệ chế càng trở nên căng thẳng hơn.
Ngoài ra, việc kéo dài thời gian đưa nguồn hàng ra thị trường để hoàn vốn sẽ khiến doanh nghiệp mất khả năng tài chính, dễ bị thâu tóm bởi các nhà đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó còn làm mất niềm tin từ người dân khi mua nhà, đất nền tại dự án mà không làm được sở hữu.
Lý giải nguyên nhân của sự chậm trễ trong quá trình xác định giá đất tại TP.HCM, Sở TN&MT cho biết, có cả trăm khu đất được nhiều lần mời thầu tư vấn thẩm định giá nhưng không có đơn vị nào tham gia. Báo cáo của Sở TN&MT TP.HCM cho biết, có gần 100 doanh nghiệp đăng ký hoạt động có chức năng thẩm định giá đất nhưng thực tế chỉ có khoảng 10 doanh nghiệp thực hiện công việc này.
Điển hình nhất trong số này phải kể đến khu đất ở xã Xuân Thới Thượng, huyện Hóc Môn của Công ty TNHH Xây dựng Thương mại Thành Chính đã được Sở TN&MT TP.HCM gửi thư mời lần thứ 30 nhưng vẫn chưa có đơn vị nào nhận thẩm định. Khu đất này có diện tích hơn 4.400m2 được phê duyệt đầu tư xây dựng chợ năm 2011 nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện nghĩa vụ tài chính.
Tương tự, khu đất 7.458m2 tại đường Phan Văn Trị (quận Gò Vấp) do Công ty CP Xe khách Sài Gòn thuê của UBND TP.HCM cũng được Sở TN&MT mời thầu đến 29 lần; Khu đất 59.530m2 tại số 2 đường Phan Văn Hớn (ấp Tiền Lân, xã Bà Điểm, huyện Hóc Môn) là 27 lần nhưng vẫn chưa xác định được giá đất cụ thể.
Thậm chí những dự án đã hình thành rồi như chung cư The Harmona (phường 14, quận Tân Bình) đã bàn giao cho cư dân vào năm 2016 nhưng mới chỉ có 324/582 căn được cấp sổ hồng. Lý do là bởi dự án bị vướng mắc về nghĩa vụ tài chính đất đai bổ sung khi điều chỉnh chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc. Sau đó Sở TN&MT đã gửi thư mời đơn vị thẩm định giá nhưng đã 12 lần trôi qua vẫn chưa có đơn vị nào nhận.
Tình cảnh không mời thầu được đơn vị tư vấn thẩm định giá đất các dự án diễn ra tương tự đối với chung cư Premium Central (quận 8), chung cư Moon Light Boulevard (quận Bình Tân), chung cư Richmond City (quận Bình Thạnh), chung cư Sài Gòn Mia (huyện Bình Chánh)…
Liên quan đến thực trạng trên, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP.HCM (HoREA) cho rằng đang tồn tại hàng loạt bất cập xảy ra với các phương án định giá đất đang áp dụng hiện nay. Theo đó, nhiều đơn vị tư vấn từ chối không tham gia định đất vì sợ rủi ro do yêu cầu định giá đất phải phù hợp với giá phổ biến trên thị trường. Ngoài ra, quy trình thẩm định lằng nhằng khiến nhiều cán bộ tham mưu xác định giá đất không dám đề xuất, né tránh và đùn đẩy trách nhiệm hoặc tham mưu cầm chừng, vừa làm vừa nghe ngóng...
Do đó, HoREA cho rằng cần nhanh chóng điều chỉnh lại quy định về giá đất để sát hơn với thực tiễn, ban hành Nghị định quy định về giá đất theo Luật Đất đai 2024, trong đó quy định rõ về quy trình thẩm định giá đất để các địa phương dễ dàng trong áp dụng, tính đúng, tính đủ giá đất.
