Người trẻ chọn ăn chay
Với nhiều lợi ích cho sức khỏe, xu hướng ăn chay hiện nay đang trở thành lựa chọn yêu thích của không chỉ người trung niên mà còn cả giới trẻ. Thậm chí, đây còn trở thành trend (xu hướng) trong giới trẻ.
Chị Trần Thị Hà (quận Ba Đình, Hà Nội) đã ăn chay hơn 1 năm. Chị chia sẻ, bản thân là người rất đam mê ẩm thực, đặc biệt là các món ăn từ thịt. Tuy nhiên, khoảng thời gian trước, chị đã không kiểm soát được cân nặng. Khám sức khỏe định kỳ tại công ty, kết quả chị bị mỡ máu cao và có dấu hiệu tiền tiểu đường.
Để cải thiện sức khỏe, chị quyết định ăn chay. Từ khi áp dụng chế độ ăn chay, sức khỏe của chị đã cải thiện rõ rệt, giảm được gần 6kg. Thực đơn của chị không quá cầu kỳ, chủ yếu là các món salad, rau củ và hoa quả tươi nhưng đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng.
Thỉnh thoảng, chị cũng thay đổi thực đơn với các món như chả giò chay, bún, phở chay. Những món ăn này vừa ngon miệng, vừa cung cấp đủ chất dinh dưỡng. Chị Hà cho hay, đây thực sự là giải pháp giúp chị vượt qua những vấn đề lo ngại về sức khỏe.
Nguyễn Thảo Vy - sinh viên năm cuối một trường đại học tại Hà Nội cho biết, cô bắt đầu ăn chay từ năm thứ hai đại học sau khi tham gia khóa tu mùa hè ở chùa. Ban đầu, cô nghĩ món chay sẽ rất nhạt nhẽo, nhưng không ngờ lại ngon và bổ dưỡng không kém các món ăn bình thường. Cô có một nhóm bạn cùng sở thích, thường xuyên rủ nhau đi thử các địa điểm mới để thưởng thức những món chay đa dạng.
Khác với chị Hà, Vy ăn chay chỉ do sở thích bất chợt nên thời gian đầu, cô không có đủ kiến thức về ăn chay nên thường xuyên cảm thấy chóng mặt, đau đầu. Sau đó, cô đã tìm hiểu kỹ về chế độ ăn chay để cân đối các nhóm thực phẩm cung cấp đầy đủ vi chất dinh dưỡng tương tự như trong thịt, cá.
Trần Minh Trang - sinh viên năm 2 một trường đại học ở Hà Nội cũng theo trào lưu ăn chay. Cô cho hay, bản thân biết đến việc ăn chay qua giới thiệu từ người quen. Ban đầu, cô cũng chỉ có ý định xem như đây là một trải nghiệm mới để “đổi gió” bữa ăn vào ngày rằm và mồng một. Tuy nhiên, gần đây cô thấy giới trẻ ăn chay nhiều hơn nên đang dự định chuyển hẳn sang chế độ ăn thuần chay.
ThS Phạm Thị Lan Phương - chuyên gia dinh dưỡng tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết, có hai định nghĩa phổ biến về chế độ ăn chay: chế độ ăn thuần chay (hoàn toàn không có thực phẩm từ động vật, bao gồm thịt và các sản phẩm động vật) và chế độ ăn chay trứng - sữa (không có thịt nhưng có trứng và/hoặc các sản phẩm từ sữa).
Theo bác sĩ Phương, chế độ ăn chay mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như giảm cholesterol trong máu, giảm nguy cơ mắc các bệnh như tăng huyết áp, bệnh tim và tiểu đường type 2… Những người ăn chay có tỷ lệ mắc ung thư thấp hơn so với những người ăn chế độ ăn thông thường.
Nguy hiểm ăn chay không đúng cách
Tuy nhiên, nếu chỉ ăn chay một vài bữa trong tuần hoặc tháng thì không có vấn đề gì, nhưng đối với những bạn trẻ muốn ăn chay thường xuyên, việc tìm hiểu kỹ về phương pháp ăn này là rất cần thiết. Do sự khác biệt trong thực hành chế độ ăn chay của từng người, việc lập kế hoạch chế độ ăn uống cá nhân là rất quan trọng.
Bác sĩ Phạm Duy Tùng - Bệnh viện Đa khoa Đức Giang cho biết, ông đã chứng kiến không ít bệnh nhân phải nhập viện do chế độ ăn chay không đúng cách. Việc ăn chay sai có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
Ăn chay chỉ thực sự tốt cho sức khỏe khi được thực hiện đúng cách và có sự hướng dẫn của bác sĩ dinh dưỡng. Việc tự ý áp dụng các chế độ ăn chay trên mạng hoặc chia sẻ phương thức cho nhau có thể rất nguy hiểm. Bởi mỗi người có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau, một chế độ ăn phù hợp với người này có thể không phù hợp với người khác.
Theo bác sĩ Tùng, có hai vấn đề chính mà người ăn chay thường gặp phải là suy dinh dưỡng và rối loạn điện giải. Suy dinh dưỡng thường xảy ra do thiếu vi chất dinh dưỡng trong một thời gian dài, dẫn đến suy yếu cơ thể, thậm chí tử vong. Rối loạn điện giải ở người ăn chay có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng, bao gồm ngừng tim, co giật, tê bì tay chân, rối loạn ý thức, phù, và suy thận cấp tính.
Các chuyên gia dinh dưỡng, mỗi người có thể trạng, nghề nghiệp và điều kiện sinh hoạt khác nhau. Nếu ăn chay không đúng cách, cơ thể có thể bị thiếu hụt dinh dưỡng dẫn đến tình trạng xanh xao, mệt mỏi, kém tập trung, thậm chí còn làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe như thiếu máu, suy dinh dưỡng hay ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em.
Hiện nay, nhiều bạn trẻ ăn chay theo trend mà không có kiến thức, không lập chế độ ăn khoa học thì có thể phản tác dụng. Do đó, để chế độ ăn chay thực sự có lợi cho sức khỏe, cần duy trì một chế độ ăn khoa học, đa dạng và đầy đủ dinh dưỡng. Hãy chọn nhiều loại thực phẩm khác nhau, bao gồm trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, quả hạch, hạt, đậu phụ hoặc các sản phẩm từ đậu nành. Nếu muốn, bạn có thể bổ sung thêm các sản phẩm từ sữa và trứng.
Nên ưu tiên các sản phẩm ngũ cốc nguyên hạt hoặc chưa tinh chế thay vì các sản phẩm đã qua tinh chế. Cũng cần hạn chế các thực phẩm chứa nhiều đường, natri (muối) hoặc chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa và axit béo chuyển hóa. Khi sử dụng các sản phẩm động vật như sữa và trứng nên chọn các sản phẩm sữa ít béo để đảm bảo sức khỏe.
Ngoài ra, cần duy trì chế độ rèn luyện sức khỏe hợp lý, ngủ đủ giấc, không hút thuốc lá, hạn chế sử dụng rượu bia và tránh các thực phẩm chay chứa nhiều đường, muối, đồ chế biến sẵn, bánh kẹo, nước ngọt... Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình. Đặc biệt, trẻ em, phụ nữ mang thai và phụ nữ cho con bú cần lưu ý đặc biệt khi lựa chọn chế độ ăn thuần chay.
