Nhiều năm nay, du khách nước ngoài đến Việt Nam, thuê xe máy tự chạy đã trở nên phổ biến. Dù chính quyền nhiều địa phương như Khánh Hòa, Hà Giang, Ninh Bình, Đà Nẵng… đã tuyên truyền, phổ biến quy định pháp luật về giao xe cho người không đủ điều kiện nhưng tình trạng này vẫn diễn ra.
Pháp luật quy định, các cơ sở cho thuê xe không được cho du khách nước ngoài thuê xe máy nếu không xuất trình được giấy phép lái xe (bằng lái) hợp lệ. Tuy nhiên thực tế hiện nay, nhiều cơ sở cho thuê xe máy hay cơ sở lưu trú vẫn “phớt lờ” quy định, cho du khách nước ngoài thuê xe máy với thủ tục khá dễ dàng.
Khách nước ngoài chỉ cần xuất trình hộ chiếu, đặt cọc tiền là có thể thuê được xe. Việc này tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông rất cao, bởi hầu hết du khách nước ngoài đến nước ta không có giấy phép lái mô tô của Việt Nam và nhiều người không hiểu biết về pháp luật giao thông của nước ta, không quen đường, kỹ thuật lái xe chưa đủ chắc.
Đã có không ít vụ tai nạn giao thông xảy ra có yếu tố người nước ngoài thuê xe máy tự lái. Như mới đây, ngày 24/6, TAND TP. Đà Nẵng mở phiên xét xử sơ thẩm bị cáo Đặng Nguyên Vũ (trú quận Sơn Trà) về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ” và bị cáo Trần Ngọc Lĩnh (SN 2002, trú quận Cẩm Lệ) về tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ”.
Theo hồ sơ điều tra, Đặng Nguyên Vũ - chủ cơ sở kinh doanh dịch vụ cho thuê xe máy tại quận Sơn Trà. Chiều 28/6/2023, Vũ đã anh G.J.L. (SN 1990, quốc tịch Mỹ) thuê xe máy tự lái. Thời điểm này, Vũ biết nam du khách người Mỹ mới đến Việt Nam, không có giấy phép lái xe theo quy định nhưng vẫn giao xe và thỏa thuận giá là 300.000 đồng/ngày.
Cùng ngày, Lĩnh điều khiển ô tô chở một gia đình ở Hà Nội đi tham quan TP. Đà Nẵng. Khi đến ngã ba đường Hoàng Sa và Phan Bá Phiến (phường Thọ Quang, quận Sơn Trà), Lĩnh điều khiển xe vượt một ô tô chạy cùng chiều nên đã lấn sang làn đường ngược chiều, tông trực diện vào xe máy của anh G.J.L. Lúc gặp nạn, nam du khách cũng đang chạy lấn làn, trong người có nồng độ cồn và không có giấy phép lái xe theo quy định. Tai nạn khiến anh G.J.L. tử vong tại chỗ.
HĐXX đã tuyên phạt bị cáo Trần Ngọc Lĩnh 18 tháng tù và Đặng Nguyên Vũ 12 tháng cải tạo không giam giữ.
Trước đó, ngày 29/3, TAND TP. Đà Nẵng cũng đã tuyên phạt Nguyễn Quốc Đại (34 tuổi) 1 năm cải tạo không giam giữ về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”.
Theo đó, ngày 23/2/2023, một khách nước ngoài đến cửa hàng của Đại thuê xe máy trong 1 tháng với giá 100.000 đồng/ngày. Du khách đưa giấy phép lái xe cho Đại để làm thủ tục thuê. Đại không kiểm tra giấy phép lái xe này có đủ điều kiện điều khiển xe máy tại Việt Nam hay không, mà vẫn giao xe cho du khách.
Trưa 16/5/2023, du khách chạy đến ngã tư đường Ngô Quyền giao nhau với đường Vương Thừa Vũ (phường An Hải Bắc, quận Sơn Trà) thì xảy ra va chạm với Đinh Dương Chính (lúc này chưa đủ 18 tuổi và không có bằng lái). Tai nạn khiến người nước ngoài tử vong tại chỗ.
Cơ quan điều tra xác định, Đại đã giao xe cho du khách không đủ điều kiện để điều khiển phương tiện tham gia giao thông ở Việt Nam.
Liên quan đến vấn đề này, Đại úy Nguyễn Đức Khiêm (Học viện Cảnh sát nhân dân - Bộ Công an) chia sẻ, những bất cập trên là do hoạt động cho du khách nước ngoài thuê xe máy tự lái chưa được quản lý chặt. Các quy phạm pháp luật liên quan chưa hoàn chỉnh.
Bên cạnh đó, sự bất đồng ngôn ngữ, tính phức tạp, mất nhiều thời gian trong việc lập biên bản nếu người vi phạm không hợp tác là những rào cản trong quá trình giải quyết những vụ vi phạm giao thông liên quan đến người nước ngoài của lực lượng cảnh sát giao thông.
Theo Đại úy Nguyễn Đức Khiêm, cơ quan chức năng cùng các địa phương cần tăng cường rà soát toàn bộ những cơ sở kinh doanh dịch vụ cho thuê xe tự lái; làm rõ trách nhiệm cá nhân, tổ chức cho thuê xe và kiên quyết xử lý nghiêm các sai phạm (nếu có).
Nghị định 123/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định, phạt từ 800.000 đồng - 2.000.000 đồng với cá nhân và từ 1.600.000 đồng - 4.000.000 đồng với tổ chức nếu giao xe hoặc để cho người không đủ điều kiện điều khiển xe tham gia giao thông.
Do ít khi bị phát hiện và nếu bị phát hiện thì lợi nhuận vẫn cao hơn mức tiền nộp phạt nên nhiều chủ cơ sở đã cố tình cho khách nước ngoài thuê xe.
