Quốc hội đã chính thức thông qua dự án Luật Đất đai (sửa đổi) vào tháng 1/2024. Dự thảo Luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý gồm 16 chương và 260 điều, trong đó nhiều điểm mới. Một trong những điểm mới của Luật Đất đai 2024 đó là quy định về quyền lựa chọn hình thức trả tiền thuê đất có sự đổi mới, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp.
Theo đó, tổ chức kinh tế đang được Nhà nước cho thuê đất sẽ được lựa chọn chuyển sang thuê đất trả tiền thuê đất hằng năm thay vì trả tiền một lần cho cả thời gian thuê như trước đây.
Trước đây, Luật Đất đai năm 2013 quy định doanh nghiệp hay cá nhân được phép thay đổi từ hình thức trả tiền thuê đất hằng năm sang trả tiền một lần cho suốt quãng thời gian thuê. Còn chuyển đổi từ trả tiền một lần sang trả tiền hằng năm chưa được đề cập đến. Theo các chuyên gia, quy định mới phù hợp, linh hoạt nhằm hỗ trợ cho doanh nghiệp, đồng thời nắn chỉnh nguồn thu theo hướng kích thích sinh lợi từ đất đai.
Theo quy định tại Khoản 2, Điều 30 của Luật Đất đai 2024, tiền thuê đất đã nộp sẽ được khấu trừ vào tiền thuê đất hằng năm phải nộp theo quy định của Chính phủ. Do vậy, những doanh nghiệp nào đã được Nhà nước cho thuê đất và trả tiền một lần có thể chuyển sang thuê đất trả tiền thuê hằng năm. Quy định này được áp dụng với các tổ chức kinh tế, cá nhân, người gốc Việt định cư ở nước ngoài, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đang được nhà nước cho thuê đất thu tiền một lần cho cả thời gian thuê đều được lựa chọn chuyển sang trả tiền hàng năm.
Quy định mới này giúp doanh nghiệp linh hoạt chọn hình thức trả tiền thuê đất, đồng thời có thể giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp khi phải nộp một khoản tiền lớn trong khi nguồn tài chính cần phân bố hợp lý hơn. Không những thế, khi áp lực tài chính giảm, doanh nghiệp có thể cân đối chi phí vốn, đưa giá thành sản phẩm phù hợp hơn đến tay người mua. Tuy nhiên, với quy định mới này không phải doanh nghiệp nào cũng thật sự hào hứng.
Chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Anh Quê - Chủ tịch Tập đoàn G6 cho rằng, quy định về quyền lựa chọn hình thức trả tiền thuê đất tạo thuận lợi cho doanh nghiệp khó khăn, không có khả năng tài chính nộp tiền sử dụng đất một lần thì lựa chọn trả hằng năm. Tuy nhiên, doanh nghiệp đã đóng tiền rồi sẽ không được Nhà nước trả tiền mà sẽ khấu trừ vào thời hạn thuê đất. Do vậy, quy định này chỉ có lợi cho doanh nghiệp chưa đóng tiền thuê đất hoặc mới chỉ đóng một phần.
Ông Nguyễn Thế Điệp, Phó Chủ tịch Câu lạc bộ Bất động sản Hà Nội đánh giá, quy định mới nói trên giúp Nhà nước thay vì chỉ dừng lại ở việc nhận "một cục" thì có cơ hội tăng thu nhờ các giá trị tăng thêm của đất đai theo thời gian.
Ông Điệp cũng cho rằng, cần quy định cụ thể về các mốc thời gian điều chỉnh tiền sử dụng đất có mức giới hạn (nếu thu tiền thuê đất theo năm mà giá đất điều chỉnh tăng sẽ phát sinh thêm chi phí) và phương pháp tính toán hợp lý. Điều này giúp doanh nghiệp làm dự án không phải lo lắng, không áp lực xác lập quỹ dự phòng lớn.
"Việc thu tiền thu đất hằng năm sẽ đem lại nhiều mối lo cho các doanh nghiệp vì nếu tiền thuê đất hằng năm tăng cao đột biến thì phương án tài chính kinh doanh của họ bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng lo ngại quyền của chủ thể sử dụng đất trả tiền hằng năm bị giới hạn khá nhiều so với chủ thể sử dụng đất trả tiền một lần", ông Điệp nhấn mạnh.
Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, sẽ ít doanh nghiệp hào hứng với quy định này, bởi nếu trả tiền hằng năm, mức đóng tổng cộng sẽ cao bởi hằng năm mức giá thay đổi theo hướng cao dần lên. Không những thế, doanh nghiệp còn lo ngại bất lợi trong đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư nếu đóng hằng năm.
Vị chuyên gia này lý giải, từ trước đến nay, chỉ có doanh nghiệp xin chuyển từ đóng tiền hằng năm sang đóng tiền một lần chứ không có chiều ngược lại là xin chuyển một lần sang hằng năm. Điều quan trọng đã ghi nhận trên thực tế, khi đóng tiền một lần thì khu đất đó mới được cấp sổ và mới được thế chấp ngân hàng.
