Ở nhiều tuyến đường lớn nhỏ tại TP. HCM, không khó để bắt gặp hình ảnh những chiếc xe thu gom rác thô sơ, xe rác cơi nới, tự chế… Những chiếc xe này đã cũ kỹ, thường xuyên gây ra nhiều vấn đề liên quan đến vệ sinh môi trường và an toàn giao thông.
Như tình trạng chở quá tải phổ biến trên các xe thu gom thô sơ khiến rác rơi vãi, rò rỉ nước thải, bốc mùi hôi thối ngoài gây khó chịu cho người đi đường thì còn ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường xung quanh. Hay nguy cơ tai nạn giao thông luôn tiềm ẩn khi xe rác thô sơ thường thiếu trang bị an toàn, di chuyển chậm và không tuân thủ luật lệ giao thông dễ dẫn tới va chạm với phương tiện khác, đặc biệt là ở những khu vực đông dân cư.
Sở Giao thông Vận tải TP. HCM nhận định, sự hiện diện của xe thu gom rác thô sơ trên các tuyến đường đang là vấn đề nhức nhối, gây cản trở giao thông, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn... Để giải quyết vấn đề này, Sở đã có công văn kiến nghị UBND các quận huyện và TP. Thủ Đức yêu cầu tuyệt đối ngăn chặn việc sử dụng xe máy để thồ, kéo các xe rác, thùng rác trên đường.
Tại họp báo định kỳ về tình hình kinh tế - xã hội diễn ra vào chiều 18/7, ông Tống Nhất Thành - Phó phòng quản lý chất thải rắn Sở Tài nguyên và Môi trường TP. HCM đã thông tin thêm về đề xuất cấm xe rác thô sơ chạy trên đường phố.
Theo đó, xuất phát từ mong muốn thành phố ngày càng xanh, sạch nên từ năm 2018, thành phố đã có chủ trương chuyển đổi xe thu gom rác không đạt chuẩn sang đạt chuẩn. Xe thu gom rác phải đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường và an toàn kỹ thuật theo quy định của pháp luật về giao thông vận tải. Xe chuyên dụng cuốn ép chất thải rắn sinh hoạt phải có thiết bị lưu chứa nước rỉ rác.
Xe rác phải đảm bảo không rơi vãi chất thải rắn sinh hoạt, rò rỉ nước rác, phát tán mùi trong quá trình vận chuyển; phải vệ sinh, phun xịt khử mùi trước khi ra khỏi khu vực trạm trung chuyển, cơ sở xử lý và sau khi hoàn thành thu gom, vận chuyển rác...
Để hỗ trợ các đơn vị thu gom trong chuyển đổi phương tiện bảo đảm các tiêu chuẩn trên, quỹ bảo vệ môi trường thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường TP. HCM đã triển khai chính sách hỗ trợ vay vốn với lãi suất ưu đãi cho các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp có nhu cầu ngay từ năm 2018. Chính sách hỗ trợ này cho vay với hạn mức không quá 70% tổng mức đầu tư với mỗi dự án, lãi suất cho vay 3,86%/năm trong thời hạn không quá 7 năm (tùy từng trường hợp cụ thể).
Theo nhiều chuyên gia môi trường, cấm sử dụng xe thô sơ thu gom rác là cần yếu để giải quyết các vấn đề cấp bách về môi trường, an toàn giao thông và mỹ quan đô thị. Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả chính sách này, cần có sự đánh giá thấu đáo và giải quyết những điểm chưa hợp lý một cách triệt để.
Bởi cấm xe thô sơ mà thiếu phương án thay thế phù hợp sẽ gây khó khăn cho hoạt động thu gom rác thải hàng ngày, đặc biệt tại các hẻm nhỏ. Xe thu gom rác chuyên dụng đòi hỏi đầu tư lớn và cần được triển khai rộng rãi để bảo đảm hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Do vậy, cần phải có lộ trình cụ thể với nguồn lực tài chính đầy đủ để từng bước chuyển đổi xe thô sơ bằng những phương tiện hiện đại, phù hợp với địa hình và nhu cầu thu gom rác tại từng khu vực của thành phố.
Sở Giao thông Vận tải cần phối hợp chặt chẽ với Sở Tài nguyên Môi trường để triển khai đồng bộ các biện pháp thay thế hiệu quả. Đây không chỉ là một vấn đề đơn thuần về an toàn và môi trường, mà còn liên quan mật thiết đến sự phát triển bền vững của thành phố.
